Nauka
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Nauka – pojyńcie co mo moc znaczyń, ftore idzie zmiarkować za zbiōr ludzkij wiydzy, kero ôstała uszachtlowanŏ w systym i wyrażōno we hipotezach a tyjoryjach[1]. Inakszyj definiuje sie ja za mynga podszukowań, kludzōnych podle ôkryślōnych metod, nad roztōmajtymi zjawiskami abo ôbiektami, kerych efektym sōm sōndy, tyjoryje, a tyż i wiydza, co wyniko ze tych podszukowań[2].
Niyjednoznaczność pojyńcia nauka
[edytuj | edytuj zdrzōdło]Pojyńcie nauka je używane we fachowyj literaturze i potocznyj godce w moc roztōmajtych, ale zbiyżnych a powiōnzanych ze sobōm znaczyniach. Skuli wieloznaczności tego pojyńcia, roztōmajtości jego desygnatōw, jak tyż wielości aspektōw, w kōntekście kerych może być rozwożano, niy ma jednyj, uniwerzalnyj definicyje nauki[3].
Rozumiyniy pojyńcia nauka może być tyż jednake z ôkryślyniym wiydza, kere tyż je pojyńciym niyôstrym. Ôba ôkryślynia definiowane sōm za mynga wiadōmości zdobytych dziynki podszukowaniōm, uczyniu sie, ale tyż jako zasōb informacyji z jakigoś ôbszaru wiedzy.
Terytorialno i godkowo roztōmajtość znaczyń
[edytuj | edytuj zdrzōdło]Pojyńcia, kerymi prōbuje sie definiować nauka w inkszych godkach czynsto majōm roztōmajte znaczynia. Słowo science, co pojawio się we angelskij a francuskij godce ôdnosi sie ino do matymatycznych a przirodniczych nauk. Szyrsze znaczyniy mo niymiecke słowo Wissenschaft, kere zawiyro we sia tyż nauki humanistyczne. Używane we polskij godce słowo nauka mo jescy szyrszy zakres, bo ôbyjmuje tyż teologijo i nauki praktyczne[3].
Naukowo terminologijo we ślōnskij godce
[edytuj | edytuj zdrzōdło]Ślōnsko godka niy ma jeszcze ôbsztalowanyj naukowyj terminologije. Biere sie ze niywielu naukowych papiōrōw, kere dotynczos ôstały we nij napisane. Ślōnski naukowy styl je teroźnie na etapie formowanio sie.
Do ôpisanio zbioru uporzōndkowanyj, zweryfikowanyj wiydzy, kero je efektym podszukowań ślōnske badocze a tōmacze używajōm pojyńcio nauka[4][5]. Niyôbecne sōm pożyczki ze inkszych godek typu miymiecke Wissenschaft abo angelske science. Niy używo sie tyż ślōnskigo ôkryślynio wiydza, kere bez tyn przikłod za postrzednictwym polskij godki ôstało wkludzōne do czeskij i pojawio sie we nij jako věda.
Pojyńcie nauka miało przōdzij wynższe znaczyniy, niyźli teroźnie. We godce ślōnskij, podobnie jak i we polskij godce ôdnosiyło sie do procesu przekazowanio inkszym wiydzy, nabywanio jeji samymu, ale tyż dowanio dorad abo skazowanio spōsobu postympowanio, bp. kościelne nauki. Z czasym, możebnie pod ajnflusym polskij godki, przidano jeji ekstra znaczyniy, co ôdnosi sie do wiedzy sebranyj w drōdze podszukowań nad roztōmajtymi zjawiskami jak tyż ôbiektami, kludzōnych podle ôkryślōnych metod[6][7].
Przipisy
- ↑ Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego (pol.). Słownik Języka Polskiego PWN. [dostymp 2025.04.29].
- ↑ Wielki Słownik Języka Polskiego (pol.). Wielki Słownik Języka Polskiego. [dostymp 2025.04.29].
- ↑ 3,0 3,1 Włodzimierz Kryszewski, Tadeusz Pszczołowski: Encyklopedia PWN (pol.). Encyklopedia PWN. [dostymp 2025-04-25].
- ↑ Myńszośći a jejich godki wobec kryzysu. Antystygmatyzacyjny paket projektu "Godkowe antidotum: żywotność rzeczy jak spusůb budowy psychicznego dobrosztandu, zdrowjo a zbalansowanego rozwoju". Michał Bilewicz, Justyna Olko (red.). Warszawa: Wydowńictwa Warszawskigo Uńiwersytetu, 2023. ISBN 978-83-67605-05-2.
- ↑ Kamil Czaiński. Regijōnalnŏ roztōmajtość ślōnskij gŏdki a jeji kodyfikacyjŏ – spoziyrani refleksyjnych używŏczōw w kōntekście jynzykowyj rewitalizacyje. „Living Languages”. 3, s. 237–262, 2024-02-21. University of Massachusetts Amherst Libraries. ISSN 2831-3488.
- ↑ SileSłownik (śl.). Silling. [dostymp 2025-04-29].
- ↑ Słownik Języka Polskiego PWN (pol.). Słownik Języka Polskiego PWN. [dostymp 2025-04-29].