Brudnopis/Chorzów: Porōwnanie wersyji
krajsrecht |
Cyntrum, gospodźina Prusůw Frica Wilyma, fasuje |
||
Linijŏ 21: | Linijŏ 21: | ||
Admińistracyjowo Chořůw sztykluje śe na štyry vjyrtle: |
Admińistracyjowo Chořůw sztykluje śe na štyry vjyrtle: |
||
*Cyntrum |
|||
*Centrum |
|||
* |
*Chořůw II |
||
* |
*Chořůw Stary |
||
* |
*Chořůw Batory |
||
Do žodnygo ze vjyrtli |
Do žodnygo ze vjyrtli Chořowa ńe zaličo śe Wojewódzkigo Źelyńca Kultury a Alowańo, kjery na teryńe štadu ležy. |
||
==Gyšichta== |
==Gyšichta== |
||
*24 čyrwjyńa 1257 - naškryflano uostaua urkůnda, kero zezwolaua na lokacyjo dorfu Chořůw (Chareu) Božogrobcům ze Mjechowa. Spisou go kśůnže |
*24 čyrwjyńa 1257 - naškryflano uostaua urkůnda, kero zezwolaua na lokacyjo dorfu Chořůw (Chareu) Božogrobcům ze Mjechowa. Spisou go kśůnže Wuadysuaw Uopolski |
||
*1778 - uodkryće zuožůw |
*1778 - uodkryće zuožůw wůnglo we Chořowje |
||
*1790 - začynto wydobywać |
*1790 - začynto wydobywać wůngel na ńyskoršy Gůře Redyna |
||
*1791 - drugo gruba we Chořowje - "Prinz Carl von Hessen", kerům w roku 1800 |
*1791 - drugo gruba we Chořowje - "Prinz Carl von Hessen", kerům w roku 1800 zamjanowano "Königsgrube" |
||
*1799 - hrabja Friedrich Wilhelm von Reden nadou |
*1799 - hrabja Friedrich Wilhelm von Reden nadou mjano Königshütte (Krůlewski Werk) nowo uotwartymu uoštřodkowi metalurgije |
||
*1809 - powstou lazaryt |
*1809 - powstou lazaryt při teroźńi štraśe Bytůńskich Strzylców |
||
*1853 - |
*1853 - při uobecnośći gospodźina Prusůw Frica Wilyma IV Hohenzollerna postowjůno dynkmal hrabjygo von Redena |
||
*1864 - poświyńceńe piršego kośćůua powouańo śwjyntej Barbary |
*1864 - poświyńceńe piršego kośćůua powouańo śwjyntej Barbary |
||
*1868 - Königshütte |
*1868 - Königshütte fasuje štadrecht, Chořůw dalyj niy jest štadem |
||
*1868 - utwořyńe piršego banhofu w štadće - Königshütte Mitte, čyli dźiśejše Chorzów Miasto |
*1868 - utwořyńe piršego banhofu w štadće - Königshütte Mitte, čyli dźiśejše Chorzów Miasto |
||
*1872 - zapadua decyzjo uo budowje huty we Hajdukach, kere wtedy ńy naležauy do Königshütte |
*1872 - zapadua decyzjo uo budowje huty we Hajdukach, kere wtedy ńy naležauy do Königshütte |
Wersyjŏ ze dnia 22:06, 29 siy 2008
Pojawjůła śe propozycyjo, coby skuplować tyn artikel ze artiklym [[::Chořůw|Chořůw]]. |
Tyn artikel niy zawiyrŏ dobryj wersyje ślōnskigo alfabetu. Niykere słowa mogōm być pisane bez ú, v, č, ř, š, ž abo blank podle polskij ôrtografije. Mogōm tyż wystōmpić felery ôrtograficzne. Jeźli możesz, zmiyń tyn zapis. |
Chořůw (ńym.: Königshütte, pol.: Chorzów, do 1934 - Krůlewsko Huta) - mjasto we Polsce, na Gůrnym Ślůnsku, kole Katowic. Zocny uoštřodek gospodarčy, baj a kulturowy. Mo krajsrecht.
Gyjografijo
Chořůw ležy na Bytůńsko-Katowicki Plaski Zwyžyńe, kero je tajlům Zwyžyny Šlůnzki. Bez Chořůw przepuywo řyka [[Rawa], kero je fest zamarašůno. Sůmśaduje s Katowicůma, Rudům Šlůnzkům, Śwjyntochlowicůma, Śymjanowicůma, Pjekarůma Šlůnzkyma a z Bytůńym.
Zwykowy a admińistracyjowy tajlůng
Uod downa ludźe tajlujům Chořůw na:
- Chořůw Mjasto, inakšy Cyntrům
- Drugi Chořůw
- Krojcok, inakšy Stary Chořůw - nojstoršo tajla štadu
- Hajduki, inakšy Chořůw Batory
- Maćejkowice, kere ležům kole Krojcoka
- Klimzowjec - uośedle coroz czyńšci připisowane do Cyntrům
- Pńoki
- Wjyrchńe Uogewńiki
- Šarloćińec
Admińistracyjowo Chořůw sztykluje śe na štyry vjyrtle:
- Cyntrum
- Chořůw II
- Chořůw Stary
- Chořůw Batory
Do žodnygo ze vjyrtli Chořowa ńe zaličo śe Wojewódzkigo Źelyńca Kultury a Alowańo, kjery na teryńe štadu ležy.
Gyšichta
- 24 čyrwjyńa 1257 - naškryflano uostaua urkůnda, kero zezwolaua na lokacyjo dorfu Chořůw (Chareu) Božogrobcům ze Mjechowa. Spisou go kśůnže Wuadysuaw Uopolski
- 1778 - uodkryće zuožůw wůnglo we Chořowje
- 1790 - začynto wydobywać wůngel na ńyskoršy Gůře Redyna
- 1791 - drugo gruba we Chořowje - "Prinz Carl von Hessen", kerům w roku 1800 zamjanowano "Königsgrube"
- 1799 - hrabja Friedrich Wilhelm von Reden nadou mjano Königshütte (Krůlewski Werk) nowo uotwartymu uoštřodkowi metalurgije
- 1809 - powstou lazaryt při teroźńi štraśe Bytůńskich Strzylców
- 1853 - při uobecnośći gospodźina Prusůw Frica Wilyma IV Hohenzollerna postowjůno dynkmal hrabjygo von Redena
- 1864 - poświyńceńe piršego kośćůua powouańo śwjyntej Barbary
- 1868 - Königshütte fasuje štadrecht, Chořůw dalyj niy jest štadem
- 1868 - utwořyńe piršego banhofu w štadće - Königshütte Mitte, čyli dźiśejše Chorzów Miasto
- 1872 - zapadua decyzjo uo budowje huty we Hajdukach, kere wtedy ńy naležauy do Königshütte
- 1903 - gůrne i dolne Hajduki pouončůno i nazwano Bismarckhütte
- 1921 - suynny plebiscyt, mieškůńcy Krůlewskjej Huty uopowiedźeli śe we 75% za přynaležnośćům do Ńymjec, zaś mieškůńcy uokoličnych wśi w 60% za tym, coby Ślůnsk naležou do Polski
- 1 lipca 1934 - do Krůlewskjej Huty wuůnčůno okolične wśe - Chořůw, Maćejkowice i Nowe Hajduki. Powstaue mjasto nazwano Chorzów.
- 1939 - do Chořowa wuůnčůno Wjelkie Hajduki. Wybuch drugjej wojny śwjatowej, Chořůw bez walk wćelono do III Řešy
- 1945 - wojska radzieckie wuončyuy Chořůw do Polski, masowe wyśedleńo Ślůnzokůw, masowo imigracjo goroli, wywůz ślůnskich bergmanůw do ZSRR, na radźeckich grub
- 1951 - rozpočyńće budowy Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku
- 2006 - katasrtofa budowlano na tereńe Międzynarodowych Targów Katowickich, zginyuo 65 osůb
Gospodarko
Przemysł
Historio miasto wionže sie ściśle ze rozwojem gůrnictwa, hutnictwa, energetyki i chemiji. Teroz wšyskie gruby som pozawierane, dziauanie hut jest uograničone. W Chorzowie som jednak dalyj Zakuady Azotowe kaj i Elektrociepuownio ELCHO. Chorzów mo tyž suynne zakuady KONSTAL, kaj sie produkuje bany.
Handel
Centrum handlůwym Chorzowa jest ulica Wolności. Poza tym jest we Chorzowie pora supermarketůw.
Transport
We Chorzowie jest dobrze rozwiniento sieć ruchu banowego kaj i autobusowego. Poza tym som tukej trzy banhofy - Chorzów Miasto, Chorzów Batory i Chorzów Stary. Muster:ŚW stub