Słōńce: Porōwnanie wersyji

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersyjŏ ze dnia 03:38, 31 lip 2009

Słůńce inakszyj Klara - postrzodkowo gwjozda Ukuodu Słůnecznygo, wele keryj kwyrlo Źymja, inkše planety a myńše modre sfery. Klara to nojwidńyjszy uobjekt na ńybje a uobyczne zdrzůdło energije, kero przibywo ku Źymji.

Astronůmiczny symbol Słůńca to uokrůng s punktym we postrzodku: (Unicode: 2609).

Słůńce je gwjozdům ćůngu głůwnygo (V klasa widnośći). Typ widmowy uod ńigo (G2) charakteryzuje bjoławo farba a uobecność we widmje lińji zjůńizowanych a neutralnych metali a fest lichych lińji wodoru.

Klara leży w jydnym s ramjůn szpiralnych Galaktyki, 26 tyśyncy rokůw śwjytlnych uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny růwńika Galaktyki. Kwyrlo wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220 km/s w czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw pů dźiś dźyń w historyje gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km.

Budowa

Słůńce je kuglům zjůńizowanygo gazu uo maśe 1,9891 × 10³⁰ kg (333 950 mas Źymje), przi czym 74% zajmowo wodůr, 25% - hel, a myńi jak 1% to ćyńżejsze elementy a roz za kedy proste chymiczne spojiny (zwjůnzki). Kugla plazmy utrzimywano je we hydrostatycznyj růwnowadze skiż śiły grawitacyje s jydnyj zajty a rosnůncym uoroz s guymbokośćům ćiśńyńym gazu, kere růwnoważy waga materyje ponad. W cyntrům ćiśńyńy erbowo wertość 1016 Pa, co je wyńikym faktu, aże jůndro rozhajcowuje śe do tymperatury poranośće miljůnůw stopńi, we kerej to tymperaturze můgům już zalyźć reakcyje jůndrowe. W przipadku gwjozd głůwnygo cugu reakcyjům jůndrowům, kero dowo ynergijo je pomjana wodoru w hel. Gynstość materyje w jůndrze Słůńca to 1,5×105 kg/m³, nale wysoko tymperatura utrzimuje materyja w stańy gazowym, atoli gynstość gazu na wjyrchu to 10-4 kg/m³, czyli je to prawje průżńo. Na podstawje uodmjynnych własnośći plazmy a procesůw w ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růżńic w gynstośći i tymperaturze, idźe wyrůżńić trzi růżne uobszary postrzodku Słůńca: jůndro, uotoczka a atmosfera.

Ewolucyjo Suůńca

Připuščo śe, aže Suůńce powstouo ůng. 4,6 milijorda lot tymu. Po trwajůncym kilkadźeśůnt miljůnůw lot uokreśe kurčyńo śe uobuoku mjyndzygwjozdowygo, Suůńce rozpočyuo pobyt na ćůngu guůwnym (zob. Djagrům H-R). Bez 4,6 milijorda lot Suůńce zwjynkšůúo swůj průmjyń uod 8 do 12%, a jasność uo uok. 27%. Zawartość wodoru w jůndře modygo Suůńca wynośiua ůng. 73%, uobecńy juž yno 40%. Kedy zapasy wodoru wyčerpjům śe, co nastůmpi za myńi wjyncyj kolejne 5 mld lot, Suůńce zmjyńi śe w čerwůnygo uolbřima, po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe w bjouygo karua. Bez wjela milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe čornym karuym (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take uobjekty). Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA ak:Ewia

@@ Linijŏ 1: / Linijŏ 1: @@
 [[Plik:Sun920607.jpg|thumb|250px|right|Tarcza klary ze słůnecznymi flekůma]]
 '''Słůńce''' inakszyj '''Klara''' - postrzodkowo [[gwjozda]] [[Ukuod Słůneczny|Ukuodu Słůnecznygo]],
-wele keryj kwyrlo [[Źymja]], inkše [[planeta|planety]] a myńše [[Modro sfera|modre sfery]]. Klara to nojwidńyjszy
+wele keryj kwyrlo [[Źymja]], inkše [[planeta|planety]] a myńše [[Modro sfera|modre sfery]]. Klara to nojwidńyjszy uobjekt na ńybje a uobyczne zdrzůdło energije, kero przibywo ku Źymji.
-uobjekt na ńybje a uobyczne zdrzůdło energije, kero przibywo ku Źymji.
 Astronůmiczny symbol Słůńca to ''uokrůng s punktym we postrzodku'': [[Plik:Sun_symbol.svg|14px|☉]] (Unicode: 2609).
-Słůńce je gwjozdům [[ćůng guůwny|ćůngu głůwnygo]] (V klasa widnośći). [[Typ widmowy]] uod ńigo (G2) charakteryzuje
+Słůńce je gwjozdům [[ćůng guůwny|ćůngu głůwnygo]] (V klasa widnośći). [[Typ widmowy]] uod ńigo (G2) charakteryzuje bjoławo [[farba]] a uobecność we [[widmo|widmje]] [[lińje spektralne|lińji]] zjůńizowanych a neutralnych metali a fest lichych lińji [[wodůr|wodoru]].
+Klara leży w jydnym s ramjůn szpiralnych [[Mlyczno Cesta|Galaktyki]], 26 tyśyncy [[Rok śwjetlny|rokůw śwjytlnych]] uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny [[růwńik|růwńika]] [[galaktyka|Galaktyki]]. Kwyrlo wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220 km/s w czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw pů dźiś dźyń w historyje gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km.
-bjoławo [[farba]] a uobecność we [[widmo|widmje]] [[lińje spektralne|lińji]] zjůńizowanych a neutralnych metali a
-fest lichych lińji [[wodůr|wodoru]].
-Klara leży w jydnym s ramjůn szpiralnych [[Mlyczno Cesta|Galaktyki]], 26 tyśyncy [[Rok śwjetlny|rokůw śwjytlnych]]
-uod jeji postrzodka a ůngyfer 26 rokůw śwjytlnych uod plaszczyzny [[růwńik|růwńika]] [[galaktyka|Galaktyki]]. Kwyrlo
-wele cyntrům Mlycznyj Cesty gibko na 220 km/s w czaśe 226 miljůnůw lot, co dowo bez 20 uobjygůw pů dźiś dźyń w
-historyje gwjozdy. Uod Słůńca dźeli nos ůngyfer 150 mln km.
 == Budowa ==
+Słůńce je kuglům [[plazma|zjůńizowanygo gazu]] uo [[masa|maśe]] 1,9891 × 10<sup>30</sup> kg (333 950 mas Źymje), przi czym 74% zajmowo [[wodůr]], 25% - [[hel|hel]], a myńi jak 1% to ćyńżejsze elementy a roz za kedy proste chymiczne spojiny (zwjůnzki). Kugla [[plazma|plazmy]] utrzimywano je we hydrostatycznyj růwnowadze skiż śiły [[grawitacyjo|grawitacyje]] s jydnyj zajty a rosnůncym uoroz s guymbokośćům ćiśńyńym gazu, kere růwnoważy waga materyje ponad. W cyntrům [[ćiśńyńy]] erbowo wertość 1016 [[Paskal|Pa]], co je wyńikym faktu, aże jůndro rozhajcowuje śe do tymperatury poranośće miljůnůw stopńi, we kerej to tymperaturze můgům już zalyźć [[reakcyjo jůndrowo|reakcyje jůndrowe]]. W przipadku gwjozd głůwnygo cugu reakcyjům jůndrowům, kero dowo ynergijo je pomjana wodoru w hel. [[Gynstość]] materyje w jůndrze Słůńca to 1,5×105 kg/m³, nale wysoko tymperatura utrzimuje materyja w stańy gazowym, atoli gynstość gazu na wjyrchu to 10-4 kg/m³, czyli je to prawje průżńo. Na podstawje uodmjynnych własnośći [[plazma|plazmy]] a procesůw w ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růżńic w gynstośći i tymperaturze, idźe wyrůżńić trzi růżne uobszary postrzodku Słůńca: jůndro, uotoczka a atmosfera.
-Słůńce je kuglům [[plazma|zjůńizowanygo gazu]] uo [[masa|maśe]] 1,9891 × 10<sup>30</sup> kg (333 950 mas Źymje),
-przi czym 74% zajmowo [[wodůr]], 25% - [[hel|hel]], a myńi jak 1% to ćyńżejsze elementy a roz za kedy proste
-chymiczne spojiny (zwjůnzki). Kugla [[plazma|plazmy]] utrzimywano je we hydrostatycznyj růwnowadze skiż śiły
-[[grawitacyjo|grawitacyje]] s jydnyj zajty a rosnůncym uoroz s guymbokośćům ćiśńyńym gazu, kere růwnoważy waga
-materyje ponad. W cyntrům [[ćiśńyńy]] erbowo wertość 1016 [[Paskal|Pa]], co je wyńikym faktu, aże jůndro
-rozhajcowuje śe do tymperatury poranośće miljůnůw stopńi, we kerej to tymperaturze můgům już zalyźć [[reakcyjo
-jůndrowo|reakcyje jůndrowe]]. W przipadku gwjozd głůwnygo cugu reakcyjům jůndrowům, kero dowo ynergijo je pomjana
-wodoru w hel. [[Gynstość]] materyje w jůndrze Słůńca to 1,5×105 kg/m³, nale wysoko tymperatura utrzimuje materyja w
-stańy gazowym, atoli gynstość gazu na wjyrchu to 10-4 kg/m³, czyli je to prawje průżńo. Na podstawje uodmjynnych
-własnośći [[plazma|plazmy]] a procesůw w ńij zachodzůncych, kere wyńikajům s růżńic w gynstośći i tymperaturze, idźe
-wyrůżńić trzi růżne uobszary postrzodku Słůńca: jůndro, uotoczka a atmosfera.
@@ Linijŏ 49: / Linijŏ 17: @@
 {{ort}}
 [[Plik:Sun Life.png|thumb|500px|Cykl žyćowy Suůńca]]
+Připuščo śe, aže Suůńce powstouo ůng. 4,6 milijorda lot tymu. Po trwajůncym kilkadźeśůnt miljůnůw lot uokreśe kurčyńo śe uobuoku mjyndzygwjozdowygo, Suůńce rozpočyuo pobyt na [[ćůng guůwny|ćůngu guůwnym]] (zob. [[Djagrům Hertzsprůnga-Russella|Djagrům H-R]]). Bez 4,6 milijorda lot Suůńce zwjynkšůúo swůj průmjyń uod 8 do 12%, a jasność uo uok. 27%. Zawartość wodoru w jůndře modygo Suůńca wynośiua ůng. 73%, uobecńy juž yno 40%. Kedy zapasy wodoru wyčerpjům śe, co nastůmpi za myńi wjyncyj kolejne 5 mld lot, Suůńce zmjyńi śe w [[čerwůny uolbřim|čerwůnygo uolbřima]], po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe w [[bjouy kařeu|bjouygo karua]]. Bez wjela milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe [[čorny kařeu|čornym karuym]] (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take uobjekty).
-Připuščo śe, aže Suůńce powstouo ůng. 4,6 milijorda lot tymu. Po trwajůncym kilkadźeśůnt miljůnůw lot uokreśe
-kurčyńo śe uobuoku mjyndzygwjozdowygo, Suůńce rozpočyuo pobyt na [[ćůng guůwny|ćůngu guůwnym]] (zob. [[Djagrům
-Hertzsprůnga-Russella|Djagrům H-R]]). Bez 4,6 milijorda lot Suůńce zwjynkšůúo swůj průmjyń uod 8 do 12%, a jasność
-uo uok. 27%. Zawartość wodoru w jůndře modygo Suůńca wynośiua ůng. 73%, uobecńy juž yno 40%. Kedy zapasy wodoru
-wyčerpjům śe, co nastůmpi za myńi wjyncyj kolejne 5 mld lot, Suůńce zmjyńi śe w [[čerwůny uolbřim|čerwůnygo
-uolbřima]], po čym uodřući zewnyntřne warstwy, přeistačajůnc śe w [[bjouy kařeu|bjouygo karua]]. Bez wjela
-milijordůw lot bydźe styguo, až stańy śe [[čorny kařeu|čornym karuym]] (wšychśwjot je ješče za mody, by istńouy take
-uobjekty).
 {{Link FA|de}}
 {{Link FA|en}}