Tatarstōn

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ ze Republika Tatarstanu)
Республика Татарстан (Ruskŏ gŏdka)

Татарстан Республикасы (Tatarskŏ gŏdka)
Republika Tatarstōnu

Fana Tatarstōnu
Wapyn Tatarstōnu
Fana Tatarstōnu Wapyn Tatarstōnu
Hymn: Nacyjny Hymn Republike Tatarstanu[1]
Położyniy Tatarstōnu
Ôficyjne gŏdki Ruskŏ gŏdka, Tatarskŏ gŏdka
Stolica Kazań
Regiōnowŏ Gŏwa Pryzydynt Rustam Minnichanow [2]
Prawŏ moc Stanōwŏ Rŏda Tatarstanu
Rozlygowaniy
 • cŏłkowity
44. plac we Rusyje
67 800 km2 km²
Wielość perzōnōw (2010)
 • cŏłkowito 
 • gynstość zaludniyniyŏ
 • nacyje
8. plac we Rusyje
3 786 488[3]
55,68 ôsōb/km²
2010:

TatarstōnTatary 53.2%
RusyjoRuski 39.7%
CzuwaszyjŏCzuwasze 3.1%
Inksze 4.1%

Utworzyniy terytorium 27 mŏj 1920
Data likwidacyje
Hlawnŏ religijŏ Islam (55%)[4], Prŏwŏsłŏwiy(45%) [5]
Czasowŏ zōnã UTC MSK (UTC +3:00)
Kod ISO 3166 RU-TA
Necowo dōmyna [1]
Automobilowy kod 16,116
Mapa Tatarstōnu

Tatarstōn (ru. Респу́блика Татарста́н, tt.Respublika Tatarstan) - je autōnōmicznōm republikōm we Rusyje połozōnōm kole rzyki Wołga. Niyôficyjnym mottem Tatarstōnu je: Bez Buldırabız! eli Poradzymy![6].

Terminologijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Mianŏ Tatarstōn biere siy ôd mianã nŏjsrogszej etnicznyj skupiny Tatarōw a doklupiyniy do tego perskegŏ słowã -stan ôznŏczŏjōnce plac pochodziyniyŏ. We Ślōnskej gŏdce -stan sprowiył siy na -stōn. Inksze mianŏ to Tataryjŏ ôd dŏwnej tajli SSSR, Tatarske ASSR.

Geografijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Republika mŏ plac kole rzyki Wołga.

Graniyce[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Rzyki[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Widŏk na Wołge kole Rzyki Kama
Widŏk na Tajme s diŏbelskej wiyrzy we Jełabudze

Hlawne rzyki to:

Jyziyora[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Hlawne jyziyora to:

Nŏjwiynksze skupiny jyziyor to Kaban, a nŏjsrogszym bagnem je Kuljagasz.

Naturalne surowce[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Hlawne surowce Tatarstōnu to:[7]

Klimat[edytuj | edytuj zdrzōdło]

  • Strzedniyŏ tympyraturŏ we styczniyu: -16°C
  • Strzedniyŏ tympyraturŏ we czyrwcu: +19°C
  • Strzedniyŏ rocznŏ tympyratura: +4°C

Ferwaltōngowy tajlōng[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Republika tajluje siy na 43 rejōny, a posiydzŏ 22 miastã, 18 ôsiydli miastowyj zorty a 3074 wsiy.

Historyjŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Piyrwym krejem na tych ziymiach bŏłŏ Wołgaskŏ Bołgaryjŏ sônaczōne bez Bołgarōw kole IX - X wiyku. We 922 Islam ôstŏł ôficyjnōm religijōm tego pōństwa. We 1236 regiōn weszedł jako tajla Mōngolskegŏ Impyrium, a niyskorŏ do Złotej Hordy. We 1438 posiydzŏł samostanowiyniy jako Kazański Chanat, a we 1552 weszedł jako tajla Ruskegŏ Impyrium. We 1920 roku sônaczōnŏ Tatarske ASSR. We 1990 Tatarstōn dyklarowŏł samostanowiyniy, nale podle porozumiyniyŏ we 1994 roku stŏł siy tajlōm Rusyje. We 2008 roku Mili Medżlis Tatarskej Nacyje wypowiydziŏł samostanowiyniy ôd Rusyje skuli uznaniyŏ bez Rusyje Abchazyje a Połedniyowej Osetyje, nale ôstŏłŏ to signorowane bez Rusyjŏ a ÔSN. [8]

Demografijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Tatarstōn posiydzŏ 3 786 488 perzōnōw bez co mŏ 8. plac we Rusyje.

Etniyczne skupiny[edytuj | edytuj zdrzōdło]

We Tatarstōniy sōm 173 etniczne skupiny, hlawne to: Tatary (53,2%) a Ruski (39,7%). Inksze naszkryflane na ôficyjnej zajciy Tatarstōnu to: Czuwasze, Udmurty, Mokszany, Maryje, Ukrajińcy a Baszkiry. Nacyje wypisane we spisiy to:

Nacyjŏ Wielość Procynt
Tatarstōn Tatary 2 012 571 53,2%
Rusyjo Ruski 1 501 369 39,7%
Czuwaszyjŏ Czuwasze 116 252 3,1%
Inksze 150 244 4,1%

Religijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Hlawne religije Tatarstōnu to:

Ekōnōmijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Republika je nŏjbogatszym a nŏjbarzi ekōnōmiczniy zaawansowōnym regiōnem Rusyje.
Indystrujŏ Tatarstōnu skupiŏ siy na: produkcyjŏ gazu, petrolujum, a przytwarzōniyu jejich; ônaczyniy ciynżarōwek, helikoptyrōw, fligrōw, motorōw do fligrōw, ekwipunku do fedrowōniyŏ petrolyjum, statkōw a moplikōw.

Edukacyjŏ a Nauka[edytuj | edytuj zdrzōdło]

We 2014 roku Tatarstōn posiydzŏ 1958 przydszyli lŏ bajtli w wiyku 1-7, 1431 ylymyntarnych a strzedniych szulōw. Regiōn posiydzŏ 27 wiyrchnych szuli, 17 regiōnowych a 10 prywŏtnych.
Republika mŏ 14 technoparkōw.

Necowe ôdwołaniya[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Przipisy