Pokŏż zdrzōdło Kyjōw

{{nowOrt}}
{{Plac infoszachtla
 |miano = Kyjōw
 |inksze miano = Київ
 |miano dopołniŏcz = Kyjowa
 |ôbrŏzek = Маріїнський палац в Києві (cropped).jpg
 |ôpis ôbrŏzka = [[Pałac Maryński we Kyjowie|Pałac Maryński]]
 |wapyn_ôbrŏzek = COA of Kyiv Kurovskyi.svg
 |fana_ôbrŏzek = Flag of Kyiv Kurovskyi.svg
 |geografijŏ = ja
 |krŏj = {{Państwo|UKR}}
 |historycznŏ krajina = 
 |administracyjnŏ jednotka 1 zorta = [[Wydzielōne miasto]]
 |administracyjnŏ jednotka 1 miano = Kyjōw
 |administracyjnŏ jednotka 1 fana = Flag of Kyiv Kurovskyi.svg
 |wysokość = 179
 |spōłrzyndne = 50°27′N 30°30′E
 |karta = ja |kartazoom = 8
 |społeczyństwo = ja
 |nastōnie = 482 (ôficjalnie)<ref>{{Cytuj |tytuł = Kyiv's 1,530th birthday marked with fun, protest |autōr = Oksana Lyachynska |data = 2012-05-31 |data dostympu = 2022-02-05 |ôpublikowany = kyivpost.com |url = http://www.kyivpost.com/guide/about-kyiv/kyivs-1530th-birthday-marked-with-fun-protest-1-128618.html |jynzyk = en}}</ref>
 |prziwileje miasta = {{Poziōmy wykŏz|
*1494
*1802<ref>{{Cytuj książkę | autōr = А. Івченко | tytuł = Міста України | miyjsce = Київ | data = 1999 | strōny = 94 | isbn = 966-7085-56-2}}</ref>}}
 |wielość pōmiyszkiwŏczōw = 2 962 180 (2021)<ref name="ludzie">{{Cytuj |tytuł = Чисельність наявного населення України |data dostympu = 2022-02-05 |ôpublikowany = Державний Комітет Статистики України |url = http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |jynzyk = uk}}</ref>
 |tyngość zaludniyniŏ = 3,299
 |skłŏd nacyjny = [[Ukrajińce]], [[Rusyjŏki]], [[Żydy]], [[Biołorusy]], [[Poloki|Polŏki]], [[Armynijŏki]]
 |administracyjŏ = ja
 |wiyrchnia = 839
 |ôsoba zarzōndzajōncŏ zorta = [[Burmistrz|Byrger]]
 |ôsoba zarzōndzajōncŏ = Witalij Kłyczko
 |amt miasta = Вул. Хрещатик 36<br />01044 м. Київ
 |kerōnkowŏ nōmera = (+380) 44
 |pocztowy kod = 01000-06999
 |ôznaczynie aut = AA KA 11
 |transzport = ja
 |transzport pole 1 lewo = [[Sztreki ojropejske]]
 |transzport pole 1 = [[Plik:Tabliczka E40.svg|32px|link=Sztreka ojropejskŏ E40]] [[Plik:Tabliczka E95.svg|32px|link=Sztreka ojropejskŏ E95]] [[Plik:Tabliczka E373.svg|32px|link=Sztreka ojropejskŏ E373]]
 |commons = Київ
 |internetowŏ zajta = https://kyivcity.gov.ua/
}}
'''Kyjōw''' ([[Ukrajińsko godka|ukr.]] Київ – ''Kyjiw'') to je [[stolica]] a tyż nojsrogsze [[miasto]] [[Ukrajina|Ukrajiny]], siydziba [[Kijowski ôbwōd|kyjowskigo ôbwodu]]. Jedno ze nojsrogszych i nojstarszych miast we [[Ojropa|Ojropie]]. Sztad leży nad rzykōm [[Dniypr]], we pōłnocnyj tajli krŏju. Zajmuje wiyrchniã 827 km² a we 2021 pōmiyszkiwoło sam 2,96 milijōna ludzi, za to we aglomeracyji – 3,65 milijōna. Kyjōw je kulturalne i ekōnōmiczne cyntrum krŏju, wyndzeł kōmunikacyjny a cyntrum elektrotechnicznyj industryje. Skuli swojij gyszichty je ofyn mianowany „matkōm ruskich miast”<ref>{{Cytuj |tytuł = Kyiv - History |data dostympu = 2022-02-05 |ôpublikowany = Encyclopædia Britannica |url = https://www.britannica.com/place/Kyiv |jynzyk = en}}</ref>.

== Miano ==
Miano miasta je utworzōne ôd miana ''Kyj'' ([[Princ Kyj]] – legyndarny princ [[Polany (Schodnie Słowiany)|Polanōw]] a założyciel Kyjowa). We inkszych gŏdkach miano miasta je pisane: [[Angelsko godka|ynglandzkŏ]]: ''Kyiv'', [[Francusko godka|francuskŏ]] i [[Růmůńsko godka|rumyńskŏ]]: ''Kiev'', [[Polsko godka|polskŏ]]: ''Kijów'', [[jidisz]]: קיאב [''kijav''], [[Mjymjecko godka|niymieckŏ]]: ''Kiew'', [[Łaćina|łacina]]: ''Kiovia''.

== Gyszichta ==
[[Plik:Ruined Kiev in WWII.jpg|mały|lewo|Rujiny Kyjowa w czasie drugij wojny światowyj]]
Miasto istniało już we 5. stoleciu, kej bōł to [[Słowjany|słowiański]] zidlōng na wielgij sztrece handlowyj miyndzy [[Skandynawijŏ|Skandynawijōm]] a [[Stambuł|Kōnstantynopolym]]. Miastym reskyrowali [[Chazary]]<ref>http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/kiev</ref>, a we pōłowie 9. stoleciŏ przejōnli jy [[Waregi]] ([[Wikingi]]). Ze reskyrowaniym ôd Waregōw sztad ôstoł zrobiōny stolicōm [[Kyjowskŏ Ruś|Kyjowskij Rusi]], co bōła ôna piyrszym krŏjym [[Weschodnie Słowiany|Weschodnich Słowianōw]]. Zniszczōne w czasie [[Mōngolski najŏzd na Kyjowskõ Ruś|mōngolskigo najŏzdu]] we 1240 roku, miasto straciyło wiynkszość swojich wpływōw na nadchodzōnce stolecia. Bōła to stolica prowincyje ô małym znaczyniu na ôbrzeżach terytoriōw kōntrolowanych ôd potynżnych sōmsiadōw, nojprzōd [[Litwa|Litwã]], niyskorzij [[Polska|Polskã]], a na kōńcu [[Rusyjo|Rusyjõ]].

Sztad nazŏd prosperowoł w czasie [[Industryjalnŏ rewolucyjŏ|industryjalnyj rewolucyje]] we [[Ruske Impyrium|Ruskim Impyrium]] pod kōniec 19. stoleciŏ. We 1918 roku, po ôgłoszyniu ôd [[Ukrajińskŏ Republika Ludowŏ|Ukrajińskij Republiki Ludowyj]] samostanowiynia ôd Sowieckij Rusyje, ônyj stolicōm ôstoł Kyjōw. Ôd 1921 roku Kyjōw bōł miastym Sowieckij Ukrajiny proklamowanyj ôd [[Czyrwōnŏ Armijŏ|Czyrwōnyj Armije]], a ôd 1934 roku bōł ônyj stolicōm. Miasto bōło fest zniszczōne w czasie [[II wojna śwjatowo|drugij wojny światowyj]], nale gibko sie ôdbudowoło we latach powojynnych, ôstoło trzicim we srogości miastym [[Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik|SSSR]].

Po padniyńciu SSSR a ôgłoszyniu samostanowiyniŏ Ukrajiny we 1991 roku, Kyjōw ôstoł stolicōm Ukrajiny i doświadczōł stałego napływu etnicznych ukrajińskich migrantōw ze inkszych regiōnōw krŏju<ref>{{Cytuj |tytuł = A History of Ukraine: The Land and Its Peoples |autōr = Paul Robert Magocsi |data = 2010 |isbn = 978-1-4426-9879-6 |wydŏwca = University of Toronto Press |s = 481 |url = https://books.google.com/books?id=Z0mKRsElYNkC&pg=PT481 |jynzyk = en}}</ref>.

== Dymografijŏ ==
Kijōw je nojsrogszym miastym we Ukrajinie a siōdmym pod wzglyndym wielości pōmiyszkiwŏczōw we Ojropie. 1 stycznia 2021 roku sztad mioł 2 962 180 pōmiyszkiwŏczōw<ref name="ludzie" />, co przi wiyrchni 839 km² dŏwŏ [[Gynstość zaludńyńo|tyngość zaludniyniŏ]] 3,299 ôs./km².

{| class="wikitable sortable"
|+Pōmiyszkiwŏcze Kyjowa podle nacyji i etnicznych skupin
(podle danych ze wykŏzōw [[Ruske Impyrium|Ruskigo Impyrium]], [[Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik|SSSR]] i Ukrajiny)
!Rok
![[Ukrajińce]]
![[Rusyjŏki]]
![[Poloki|Polŏki]]
![[Żydy]]
![[Miymce|Niymce]]
![[Tatary krymske]]
![[Biołorusy]]
![[Czechy (nacyjŏ)|Czechy]] i [[Słowacyjŏki]]
![[Łotysze]]
![[Armynijŏki]]
![[Azery]]
![[Gruzyjŏki]]
![[Moldawiaki]]
|-
|1874<ref>{{Cytuj|tytuł=kyiv_perepys_1874|url=http://izbornyk.org.ua/pdf/kyiv_perepys_1874.pdf}}</ref>
|38,6 (31,43%)
|58,2 (47,42%)
|7,9 (6,41%)
|12,9 (10,53%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1897<ref>{{Cytuj | url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=533 | tytuł=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей | ôpublikowany=demoscope.ru | data dostympu=2017-11-18}}</ref>
|55 064 (22,23%)
|134 278 (54,20%)
|16 579 (6,69%)
|29 937 (12,08%)
|4354 (1,78%)
|1133 (0,46%)
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1919
|128,7 (23,64%)
|232,1 (42,65%)
|36,8 (6,77%)
|114,5 (21,07%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1926<ref>{{Cytuj | url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=1873 | tytuł=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей | ôpublikowany=demoscope.ru | data dostympu=2017-11-18}}</ref>
|216 528 (42,29%)
|125 514 (24,51%)
|13 706 (2,68%)
|140 256 (27,39%)
|3554 (0,69%)
|733 (0,14%)
|5436 (1,06%)
|990 (0,19%)
|805 (0,16%)
|638 (0,12%)
|
|
|
|-
|1939<ref>{{Cytuj | url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=216 | tytuł=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей | ôpublikowany=demoscope.ru | data dostympu=2017-11-18}}</ref>
|450 556 (53,21%)
|139 495 (16,47%)
|11 808 (1,39%)
|224 236 (26,48%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1959<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Итоги переписи населения Украины 2001 года|data dostympu=2017-02-04|ôpublikowany=demoscope.ru|url=http://demoscope.ru/weekly/2004/0173/analit05.php}}</ref>
|663,9 (60,11%)
|254,3 (23,02%)
|8,5 (0,77%)
|153,5 (13,90%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1970<ref name=":0" />
|1056,9 (64,76%)
|373,6 (22,89%)
|9,7 (0,59%)
|152,0 (9,31%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1979<ref name=":0" />
|1455,6 (67,89%)
|474,4 (22,13%)
|10,5 (0,49%)
|132,2 (6,17%)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|1989<ref>{{Cytuj|tytuł=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Національний склад населення {{!}} місто Киів:|data dostympu=2017-02-04|ôpublikowany=2001.ukrcensus.gov.ua|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv}}</ref>
|1863,7 (72,45%)
|536,7 (20,87%)
|10,4 (0,40%)
|100,6 (3,91%)
|
|(0,1%)
|(1,0%)
|
|
|(0,2%)
|(0,1%)
|(0,1%)
|(0,1%)
|-
|2001<ref>{{Cytuj | url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/Kyiv_city/ | tytuł=Всеукраїнський перепис населення 2001 &#124; English version &#124; Results &#124; General results of the census &#124; National composition of population &#124; The city of Kiev | ôpublikowany=2001.ukrcensus.gov.ua | data dostympu=2017-11-18}}</ref>
|2110,8 tauz. (82,2%)
|337,3 tauz. (13,1%)
|6,9 tauz. (0,3%)
|17,9 tauz. (0,7%)
|
|2,5 tauz. (0,1%)
|16,5 tauz. (0,6%)
|
|
|4,9 tauz. (0,2%)
|2,6 tauz. (0,1%)
|2,4 tauz. (0,1%)
|1,9 tauz. (0,1%)
|}

== Kamracke miasta ==
Kamracke miasta Kyjowa<ref>[https://kyivcity.gov.ua/files/2018/2/15/Mista-pobratymy.pdf Перелік міст, з якими Києвом підписані документи про поріднення, дружбу, співробітництво, партнерство]</ref>:

{{Kolōmnowy ukłŏd|szyrokość = 200px|
* {{fana|TUR}} [[Ankara]], [[Turcyjo|Turcyjŏ]] (10.02.1993)
* {{fana|TKM}} [[Aşgabat]], [[Turkmyńistan|Turkmynistōn]] (14.05.2001)
* {{fana|GRC}} [[Atyny]], [[Grecyjŏ]] (12.11.1996)
* {{fana|AZE}} [[Baku]], [[Azerbejdżůn|Azerbejdżōn]] (12.09.1997)
* {{fana|CHN}} [[Bejdżing]], [[Chińskŏ Ludowŏ Republika|CHLR]] (13.12.1993)
* {{fana|SRB}} [[Belgrad]], [[Syrbijŏ]] (4.06.2002)
* {{fana|DEU}} [[Berlin]], [[Mjymcy|Niymce]] (6.06.2017)
* {{fana|KGZ}} [[Biszkek]], [[Kirgistan|Kirgistōn]] (2.10.1997)
* {{fana|BRA}} [[Brasília]], [[Brazylijo|Brazylijŏ]] (5.09.2000)
* {{fana|SVK}} [[Bratysława]], [[Słowacyjo|Słowacyjŏ]] (3.04.1969)
* {{fana|BEL}} [[Bruksela]], [[Belgijŏ]] (8.12.1997)
* {{fana|HUN}} [[Budapeszt]], [[Madźary|Madziary]] (19.10.1993)
* {{fana|ARG}} [[Buenos Aires]], [[Argyntyna]] (7.09.2000)
* {{fana|USA}} [[Chicago]], [[Zjednoczōne Sztaty]] (17.06.1991)
* {{fana|IDN}} [[Dżakarta]], [[Indůnezyjo|Indōnezyjŏ]] (30.05.2005)
* {{fana|GBR}} [[Edinburgh]], [[Wielgŏ Brytanijŏ]] 17.07.1989)
* {{fana|ARM}} [[Erywań]], [[Armynijŏ]] (14.09.1995)
* {{fana|CHE}} [[Genève]], [[Szwajcaryjo|Szwajcaryjŏ]] (29.09.2003)
* {{fana|ITA}} [[Firenze]], [[Italijo|Italijŏ]] (27.07.1967)
* {{fana|CUB}} [[Hawana]], [[Kuba]] (21.02.1994)
* {{fana|FIN}} [[Helsinki]], [[Finlandyjo|Finland]] (12.03.1993)
* {{fana|ISR}} [[Jerozolima|Jeruzalym]], [[Izrael]] (20.02.2000)
* {{fana|JPN}} [[Kioto]], [[Japůńijo|Japōnijŏ]] (7.09.1971)
* {{fana|MDA}} [[Chișinău]], [[Mołdawijo|Moldawa]] (1.10.1993)
* {{fana|POL}} [[Krakůw|Krakōw]], [[Polska]] (19.02.1993)
* {{fana|PER}} [[Lima]], [[Peru]] (14.10.2005)
* {{fana|DEU}} [[Lajpcik]], [[Mjymcy|Niymce]] (7.10.1956)
* {{fana|POR}} [[Lizbůna|Lizbōna]], [[Portugalijo|Portugalijŏ]] (26.10.2000)
* {{fana|BLR}} [[Mińsk]], [[Bjołoruś|Biołoruś]] (5.07.1997)
* {{fana|DEU}} [[München]], [[Mjymcy|Niymce]] (6.10.1989)
* {{fana|MEX}} [[Meksyk (mjasto)|Meksyk]], [[Meksyk]] (25.09.1997)
* {{fana|KAZ}} [[Nur-Sułtan]], [[Kazachstůn|Kazachstōn]] (11.06.1998)
* {{fana|DNK}} [[Odense]], [[Dańijo|Dynymark]] (22.04.1989)
* {{fana|KGZ}} [[Obwód oszyński|Osz]], [[Kirgistan|Kirgistōn]]
* {{fana|FRA}} [[Paryż]], [[Francyjŏ]] (7.11.1992)
* {{fana|ZAF}} [[Pretoria]], [[Republika Połedńowyj Afriki|RPA]] (5.10.1993)
* {{fana|BRA}} [[Rio de Janeiro]], [[Brazylijo|Brazylijŏ]] (4.09.2000)
* {{fana|LVA}} [[Ryga]], [[Łotwa]] (29.05.1998)
* {{fana|ITA}} [[Rzim]], [[Italijo|Italijŏ]] (2.11.1999)
* {{fana|CHL}} [[Santiago (Czile)|Santiago]], [[Czile]] (5.08.1998)
* {{fana|BGR}} [[Sofijo|Sofijŏ]], [[Bułgaryjo|Bulgaryjŏ]] (11.09.1997)
* {{fana|CHN}} [[Suzhou]], [[Chińskŏ Ludowŏ Republika|CHLR]] (14.06.2005)
* {{fana|SWE}} [[Sztokholm]], [[Szwecyjŏ|Szwedyjŏ]] (24.03.1999)
* {{fana|EST}} [[Tallinn]], [[Estůńijo|Estōnijŏ]] (7.12.1994)
* {{fana|FIN}} [[Tampere]], [[Finlandyjo|Finland]] (30.12.1954)
* {{fana|UZB}} [[Taszkent]], [[Uzbekistůn|Uzbekistōn]] (16.01.1998)
* {{fana|GEO}} [[Tbilisi]], [[Gruzyjo|Gruzyjŏ]] (29.05.1999)
* {{fana|CAN}} [[Toronto]], [[Kanada]] (29.07.1991)
* {{fana|LBY}} [[Trypolis]], [[Libijo|Libijŏ]] (29.05.2001)
* {{fana|FRA}} [[Toulouse]], [[Francyjŏ]] (9.06.1975)
* {{fana|POL}} [[Warszawa]], [[Polska]] (4.02.1994)
* {{fana|CHN}} [[Wuhan]], [[Chińskŏ Ludowŏ Republika|CHLR]] (19.10.1990)
* {{fana|AUT}} [[Wjedźyń|Wiedziyń]], [[Austrijo|Austryjŏ]] (26.05.1992)
* {{fana|LTU}} [[Vilnius]], [[Litwa]] (21.06.1991)
}}

{{Przipisy}}

== Necowe ôdwołania ==
* [https://kyivcity.gov.ua/ Ôficjalnŏ zajta Kyjowa]

{{Ukrajina}}

[[Kategoryjo:Kijůw| ]]