Napoleůn Bůnaparte

Napoleůn Bůnaparte na uobroźe Andrei Appienigo (1805)

Napoleůn Bůnaparte, fr.: Napoléon Bonaparte, it.: Napoleone Buonaparte, Napoleůn I, rodz. 15 śyrpńa 1769 we Ajaccio na Korsyce, um. 5 maja 1821 we Longwood na Wyspje Śwjyntyj Helyny) – pjyrszy kůnsul Francuskij Republiki 1799-1804, cysorz Francuzůw we lotach 1804-1814 a 1815, prezydynt (1802-1805) a krůl Italiji we lotach 1805-1814. Wkludźůł we 1804 do prawnygo systymu cywilny kodeks, kery przewidywoł mjyndzy inszymi cywilne śluby a rozwody. We tym samym roku koronowoł śe na cysorza Francuzůw, a 26 maja 1805 na krůla Italiji. Prowadźůł wojny we cołkij Ojropje, prziłůnczůł do Francyji Belgijo, Ńiderlandy, mjymjecke prowincyje nad Půłnocnym Morzym, a srogo tajla Italije, wroz ze Rzimym. Ńyskorzi losy wojnůw śe zwyrtły a 31 marca 1814 Paryż znod śe pdoe uokupacyjům. Bestůż 6 kwjetńa Napoleůn abdykowoł. Ńyskorzi zesłano go na wyspa Elba. Citnůł ś ńij 26 lutygo 1815, wrůćůł nazod do Francyje, a bez 100 dńůw wojowoł na nowo, aże do bitwy pod Waterloo, po keryj go internowano zaś a zesłano dali, aże na Wyspa Śwjyntyj Helyny. Żůł sam jeszcze bez 6 lot, po śmjyrći jygo ćoło przekludzůno do Paryża.