Nowy Jork

Ze Wikipedia
Tyn artikel je ô mjeśće w USA. Dej pozōr tyż: inkše artikle uo tym mjańe.

Spůłrzyndne: 40°42' N 74°00' WGeůgrafja

Nowy Jork
Wapyn
Wapyn Nowygo Jorku Fana Nowygo Jorku
Państwo  Zjednoczōne Sztaty
Stan Nowy Jork
Burmistř Eric Adams (2024)
Plac 1223,59 km²
Położyńe 40°42'00'' N
74°00'00'' W
Wysokość středńo 6 m n.p.m.
Ludźi (2020)
• liczba ludźi
• gynstość
• aglomeracyja

8 804 190
11 313,81 os./km²
20 140 470
Nr kerunkowy 212
Pocztowy kod 10001-10292
Mjasta partnerske Japůńijo Tokjo
Chińsko Rypublika Ludowo Pekin
Szpańijo Madryt
Egipt Kajir
Důmińikana Santo Domingo
Italijo Řim
Madźary Budapešt
Izrael Jerozolima
Wjelgo Brytańijo Lůndyn
Australijo Sydney
Rypublika Pouedńowyj Afriki Johannesburg
Ńiderlandy Amsterdam
Kanada Toronto
Położyńe na karće kraju
Nowy Jork
Nowy Jork
Nowy Jork
Neczajta mjasta
Galeryjo zdjyńć w Wikimedia Commons

Nowy Jork abo Mjasto Nowy Jork (ang. New York, New York City abo City of New York, uoficjalńe The City of New York) – mjasto we stańy Nowy Jork, nojwjynkše pod wzglyndym ličby ludnośći mjasto we Stanach Zjydnočůnych. "Mjasto, kere ńigdy ńy zasypjo", zwane tyž "Wjelgim Jabkym" ("Big Apple"). Ležy na wschodńim (atlantyckym) wybřežu USA, při ujśću řyk Hudson i East River do Zatoki Nowojorskij.

Ůwožany za śwjatowe cyntrům m.in. reklamowe i medjalne (do ńydowna tyž finansowe). W Nowym Jorku mjeśći śe guůvno śedźiba UoNZ.

Historyjo[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Novy Jork zouožůny zostou we 1614 bez Holyndrůw na wyspje Manhattan kej faktorja handlowo, we 1625 zouožůno uośedle Nieuw Amsterdam (Nowy Amsterdam), guůwny port kolůńji Nowe Ńiderlandy. Prawa mjejske Nowy Amsterdam zyskou we 1653. We 1664 wroz s kolůńjům zostou zdobyty bez Anglikůw i přemjanowany na Nowy Jork. W roku 1673 Holyndři uodzyskali mjasto, nale na mocy pokoju we Westminster 19 lutygo 1674 uoddali mjasto Anglikům we zamjan za uznańy holynderskych praw do Surinamu. W XVIII stolećo podčas wojny uo ńypodleguość USA (177583) brytyjske wojsko prowadźiuo uokupacyje mjasta. W lotach 178590 bůu śedźibům wuadz USA. We 1929 krach na geudźe nowojorskij započůntkowoú wjelgi śwjatowy kryzys gospodarčy. 11 wřeśńa 2001 přeprowadzůno zamach terrorystyčny na World Trade Center, wskutek kerygo zginyuo ůng. 3000 ludźi, we tym 343 stražokůw FDNY (Fire Department New York City abo Fire Department New York) a zńiščůny zostou couky kůmpleks WTC.