Isaac Newton
 |
Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
Sir Isaac Newton (ur. 4 styčńa 1643, zm. 31 marca 1727, wedle kalyndořa grygorjańskigo; abo ur. 25 grudńa 1642, zm. 20 marca 1726 wedle užywanygo wůunčas kalyndořa julijůńskigo) – angelski fizyk, matymatyk, astrůnům, filozof, historyk, badač Biblije a alchymik.
W swojym suynnym dźele Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687 r.) předstowiu prawo powšychnygo ćůnžyńo, a tyž prawa ruchu ležůnce u podstaw mechańiki klasyčnyj. Ńyzaležńy uod Gottfrjyda Leibńiza přičyńiu śe do rozwoju rachůnku růžńičkowygo i coukowygo.
Kej pjyršy wykazou, aže te same prawa řůndzům ruchym ćou na Źymje kej i ruchym ćou ńybjeskych. Jygo doćekańo doprowadźiuy do rewolucyji naukowyj a přijyńćo teorji heljocyntryzmu. Podou matymatyčne uzasadńyńy do praw Keplera i rozšeřůu je udowadńajůnc, aže uorbity (we wjynkšośći kůmet) sům ńy yno eliptyčne, nale můgům być tyž hiperbolične i parabolične. Guośiu, aže śwjotuo mo natura korpuskularno, čyli aže skuodo śe s čůnstek. Bůu pjyršym, kery zdou se sprawa, aže widmo barw uobserwowane podčas padańo bjouygo śwjotua na pryzmat je cechům padajůncygo śwjotua, a ńy pryzmatu, kej guośiu 400 lot nazod Roger Bacon.
Dźeua Newtona
[edytuj | edytuj zdrzōdło]- Method of Fluxions (1671)
- De Motu Corporum (1684)
- Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687)
- Opticks (1704)
- Arithmetica Universalis (1707)
- An Historical Account of Two Notable Corruptions of Scripture(1754)
Opublikowane pośmjyrtńe we 1728: Short Chronicle, The System of the World, Optical Lectures, Universal Arithmetic, The Chronology of Ancient Kingdoms, Amended a De mundi systemate.
