Pokŏż zdrzōdło Kaszubsko godka

{{Godka infobox
 | farba=0000ff
 | farba2=ffffff
 | mjano uoryginolne=Kaszëbsczi jãzëk
 | kraj, rygjůn1=[[Polska]], [[Kanada]]
 | ličba=108 tyś. <ref>[https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011] {{lang|pl}}</ref>
 | pozycyjo=
 | familijo=[[Indoojropejske godki]]
* [[Słowjańske godki|słowjańske]]
** [[Zachodńosłowjańske godki|zachodńosłowjańske]]
*** [[Lechicke godki|lechicke]]
**** '''kaszubsko godka'''
 | kraj, rygjůn2=Uod [[2005]] regjůnalno godka we [[Polska|Polsce]], půmocńičo we amta [[wojewůdztwo půmorske|wojewůdztwa půmorskigo]]
 | agencyjo=Radzëzna Kaszëbsczégò Jãzëka (Rada Kaszubskij Godki)
 | zorta=modyfikowůny [[łaćiński alfabet]]
 | iso1=-
 | iso2=csb
 | iso3=csb
 | sil=CSB
 | kod=csb
 | přimjotnik=Kaszubsko
 | godka=
 | přimjotnik2=
}}
'''Kaszubsko godka''' (kasz. ''kaszëbsczi jãzëk'') – godka ze [[Zachodńosłowjańske godki|zachodńosłowjańskij]] grupy, keryj na sztand 2011 używo we Polsce w doma 108 tyś. ludźi, zauobycz [[Kaszuby (nacyjo)|Kaszubůw]]. Kaszubsko godka to je jedna ze půmorskich godkůw – uo jeji uodrymbnośći godało śe już we [[XIV storocze|XIX storoczu]]. Za nojstarsze kaszubske durki widźi śe ''Duchowne piesnie Dra Marcina Luthera i inszich naboznich męzow'' uod Szymona Krofeya ze roku [[1586]]. Uoficjalno pisano forma kaszubskij godki je ewolucyjům abecadła, co go zapropůnowoł we [[1879]] [[Florian Ceynowa]], we wydanyj we [[Poznańy|Poznańu]] kśůnżce ''Zarés do Grammatikj Kašébsko-Słovjnskjè Mòvé''. Podszukowocz kaszubskij godki [[Friedrich Lorentz]] wykozoł we tyj mołwje 47 głoskůw, kere dźiśo zapisuje śe 34 literami.
== Użyće ==
{{Main|Kaszuby}}
Zaśyng kaszubskij godki uod downa śe zmyńszo. Postrzůd tajle [[godkoznowstwo|godkoznawcůw]] we [[Polska|Polsce]] durch je popularny majnůng, iże kaszubsko godka to je jyno djalekt [[polsko godka|polskij godki]]. We roku [[2003]] kaszubsko godka dostała trziliterowy mjyndzynorodowy kod CSB podug normy [[ISO 639]]-2.

Terozki we [[Polska|Polsce]] istńije poradźeśůnt szkołůw, we kerych bajtle uczům śe kaszubskij godki jak cudzyj a dwje, w kerych proces uczyńo je kludzůny po kaszubsku. Uod [[2005]] roku je możebność zdowańo w ńij [[matura|matury]]. Po kaszubsku durkowane sům cajtůngi a kśůnżki, eymitowane sům radyjowe a telewizyjne programy. 

Podug [[Zakůn uo norodowych i etńicznych myńszośćach a regjůnalnyj godce|Zakůnu uo norodowych i etńicznych myńszośćach a regjůnalnyj godce]] ze [[2005]] roku idźe kaszubskij godki używać przed uorganami gminu jak půmocńicznyj godki – pjyrszo skorzistała z tyj uopcyje [[gmina Parchowo]].

== Kaszubski alfabet ==
Uoficjalny kaszubski alfabet, ustalůny we 1996, mo take litery:
: [[A]]a [[Ą]]ą [[Ã]]ã [[B]]b [[C]]c [[D]]d [[E]]e [[É]]é [[Ë]]ë [[F]]f [[G]]g [[H]]h [[I]]i [[J]]j [[K]]k [[L]]l [[Ł]]ł
: [[M]]m [[N]]n [[Ń]]ń [[O]]o [[Ò]]ò [[Ó]]ó [[Ô]]ô [[P]]p [[R]]r [[S]]s [[T]]t [[U]]u [[Ù]]ù [[W]]w [[Y]]y [[Z]]z [[Ż]]ż

== Djalekta ==
Wyrůżńo śe sztyry djalektalne skupiny, w kerych je cuzamyn wele 50 gwarůw:

* Půłnocny (pucki krys a půłnocno tajla wejherowskigo) 
* Strzodkowy (kartuski a połedńowo tajla wejherowskigo) 
* Połedńowo-schodńi (teryny na połedńe uod Kośćerziny) 
* Połedńowo-zachodńi (uokolice Borziszkůw, Brzeźna Szlacheckigo chojńickim kryśe a pora wśi we bytowskim).

== Cechy kaszubskij godki ==
* Tajlowe utrzimańy formy '''TarT''' ze prasłowjańskigo '''TărT''',: ntp. kasz: gard, parmiń, szl: grůd, průmjyń. 
* Zmjynkczůno spůłgłoska bez '''ar''', ntp. kasz: cwiardi, czwiôrtk, szl: twardy, sztwortek 
* Ńyma "ruchůmego" '''e''', ntp. kasz: pòrénk, kùńc, szl: poranek, kůńec 
* Stwardńyńy ''ś, ź, ć, dź'', ntp. kaš: swjat, zëma, zymia, rodzëc pl: śwjat, źima, źymja, rodźić 
* Tajlowe utrzimańy formy '''TłoT''' na placu ślůnskigo '''TleT''', np.: młoc, płoc, szl: mleć, pleć
* Zachowańy ruchůmego akcyntu we půłnocnym djalekće
* Ińicjalny akcynt we połedńowych djalektach

== Bajszpil ([[Uojczynasz]]) ==
[[File:Jerozolëma, kòscel Pater noster, "Òjcze nasz" pò kaszëbskù.JPG|thumb|[[Jerozolima]], Uojczynasz po kaszubsku]]
<poem>Òjcze nasz, jaczi jes w niebie,
niech sã swiãcy Twòje miono,
niech przińdze Twòje królestwò,
niech mdze Twòja wòlô
jakno w niebie tak téż na zemi.
Chleba najégò pòwszednégò dôj nóm dzysô
i òdpùscë nóm naje winë,
jak i më òdpùszcziwómë naszim winowajcóm.
A nie dopùscë na nas pòkùszeniô,
ale nas zbawi òde złégò. Amen</poem>

== Literatura ==
[[Plik:Kaschubei heute.png|thumb|Turystyczno karta po kaszubsku]]
[[Plik:Powiat Pucczi 2 ubt.jpeg|thumb|Informacyjno tabula po polsku a kaszubsku]]
* [[Aleksander Labuda]] : ''Słownik polsko-kaszubski/Słowôrz kaszëbskò-pòlsczi'' [[Gdańsk]] [[1981]]
* [[Friedrich Lorentz|Fryderyk Lorentz]] : ''Gramatyka pomorska'' t. 1-3 [[Wrocuaw]] [[1958]]-[[1962]]
* [[Bernard Sychta]] : ''Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej.'' t. 1-6 [[Wrocuaw]] – [[Waršawa]] – [[Krakůw]] [[1967]] – [[1976]]
* [[Gustaw Pobłocki]]: ''Słownik kaszubski z dodatkiem idjotyzmów chełmińskich i kociewskich'', [[Cheumno]] [[1887]]
* [[Hanna Popowska-Taborska]], [[Wiesław Boryś]]: ''Słownik etymologiczny kaszubszczyzny'' t.1-4 [[Waršawa]] [[1994]] – [[2002]] (Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy ) ISBN 83-901394-9-9, ISBN 83-86619-81-3, ISBN 83-86619-28-7, ISBN 83-86619-74-0
* [[Stefan Ramułt]]: ''Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego'', [[Krakůw]] [[1893]]
* [[Jerzy Treder]] : ''Język kaszubski. Poradnik encyklopedyczny.'' [[Gdańsk]] [[2002]] ISBN 83-7326-037-4
* [[Jan Trepczyk]] : ''Słownik polsko-kaszubski'' t. 1-2 [[Gdańsk]] [[1994]] ISBN 83-85011-73-0

=== Historyczne zabytki kaszubsko-půmorskigo szrajbowańo ===
* [[1536]] Kronika T. Kantzowa o wendyjskich ludach zwanych Wendami a między nimi Kaszuby. ''Chronik von Pommern in Hohdeutscher, hrsg. v. G. Gaebel, [[Szczećin|Stettin]] [[1897]].''
* [[1586]] ''Duchowne piesnie D. Marcina Luthera y ynßich naboznich męzow. Zniemieckiego w Slawięsky ięzik wilozone Przes Szymana Krofea... w Gdainsku: przes Jacuba Rhode'', Tetzner [[1896]]: ze przekładu bytowskigo pastora [[Szymon Krofej|S. Krofeja]], Słowińca ze Důmbjo
* [[1643]] ''Mały Catechism D. Marciná Lutherá Niemiecko-Wándalski ábo Slowięski to jestá z Niemieckiego języká w Słowięski wystáwiony na jáwnosc wydan..., w Gdaińsku przes Jerzego Rhetá'', [[Gdańsk]] [[1643]]. Pastor smoudźiński [[Michał Mostnik|M. Mostnika]] ''(Michał Pontanus)'', rodym ze [[Słupsk]]a.
* ''Perykopy smołdzinskie'', uopracowane a wydane uod Friedhelma Hinze, [[Berlin]] ''(schodńi)'' [[1967]]
* ''Śpiewnik starokaszubski'', uopracowany a wydany uod Friedhelma Hinze, [[Berlin]] ''(schodńi)'' [[1967]]
* ''Przysięgi słowińskie z Wierzchocina''

== Linki ==
* [http://csb.wikipedia.org/ Kaszubsko Wikipedyjo]
* [http://www.cassubia-dictionary.com/ Projekt swobodńy dostympnygo dykcjůnorza kaszubskigo]
* [http://www.zymk.net/ Kaszubske Werksztaty Literacke]
* [https://web.archive.org/web/20070206202333/http://odroda.zk-p.pl/ Òdroda ònlajn – kaszubski cajtůng internecowy]
* [http://www.naszekaszuby.pl serwis Nasze Kaszuby]
* [http://www.kaszubia.com serwis Kaszubia.com]
* [https://web.archive.org/web/20170303173728/http://dmoz.org/World/Kasz%c3%abbsczi/ Kaszubsko katygoryjo Uodymkńyntygo Kataloga ODP]
* [http://www.muzeum.wejherowo.pl/ Muzyjům Szrajbowańo a Muzyki Kaszubsko-Půmorskij we Wejherowje]
* [http://www.kaszubi.pl Kaszubi.pl – uoficjalno zajta ZK-P]
* [https://web.archive.org/web/20061005201334/http://www.cassubia-slavica.com/ Cassubia Slavica]
* [http://www.rastko.net/rastko-ka/ Projekt Rastko Kaszuby]
* [http://www.radiokaszebe.pl Radio Kaszëbë – pjyrsze radyjo pů kaszubsku]
* [http://www.linuxcsb.org/ Kaszubski Linux]

{{Przipisy}}

{{Słowjańske godki}}

[[Kategoryjo:Zachodńosłowjańske godki]]
[[Kategoryjo:Godki Polski]]
[[Kategoryjo:Kaszuby]]