Stambuł

Stambuł
Meszta Sůłtana Ahmeda (Buynkitno Meszta)
Państwo	Turcyjo
Prowincyjo	Istanbul
Burmistrz	Ekrem İmamoğlu (2024)
Plac	2576,85 km²
Położyńe	41°00' N 29°00' E
Wysokość	100 m n.p.m.
Ludźi (2023) • liczba ludźi • gynstość • aglomeracyja	15 305 657 5939 uos./km² 15 655 924
Nr kerunkowy	90
Pocztowy kod	uod 34010 do 34850 a uod 80000 do 81800
Rejestracyjne tabule	34
Mjasta partnerske	Ałmaty Amman Barcelůna Pusan Kajir Kolůńja Kůnstanca Dubaj Durrës Houston Dżakarta Dżudda Johor Bahru Hawana Kazań Chartum Mari Uodessa Osz Płowdiw Rabat Rio de Janeiro Sarajewo Szanghaj Shimonoseki Skopje Sankt Petersburg Warszawa
Położyńe na karće kraju Stambuł
Neczajta mjasta
Galeryjo zdjyńć w Wikimedia Commons

Stambuł (Istambuł, tur. İstanbul - s greckigo is ten poli - do mjasta (tak godali greccy mjyszkańcy w czasach podboju tureckigo)), we starożytnośći Bizancjum (Βυζάντιον Byzantion), půźńij Kůnstantynopol (gr. Κωνσταντινούπολις Konstantinupolis, łać. Constantinopolis, nowogr. Κωνσταντινούπολη Konstantinupoli - mjasto Kůnstantyna), we krajach słowjańskich dowńij Carogrůd – kolůńijo grecko zołożůno we 660 p.n.e. we ojropejskij tajli Bosforu, we 330 n.e. zostoł stolicům Cesarstwa Wschodńorzimskigo, 324-1930 Kůnstantynopol, 1453-1930 mjana Kůnstantynopol a Stambuł używane zamjynńy, uod 18 marca 1930 uoficjalne mjano Stambuł - mjasto nad Ćeśńinům Bosfor łůnczůncům Morze Marmara s Morzym Czarnym.

Nojwjynksze mjasto Turcyje a jydno s nojwjynkszych mjast śwjata, nojwjynkszo aglůmeracyjo mjejsko we Ojropje. Stolica prowincyji (il) İstanbul. Rozwińjynty uośrodek przymysuowy, wytwarzajůncy uokoło ¼ produkcyje kraju. Głůwne cyntrům finansowe Turcyje, śedźiba kilkudźeśyńću bankůw a gełdy papjůrůw wartośćowych. Duży wynzeł kůmůńikacyjny: nojwjynkszy port handlowy Turcyje; dwa mjyndzynarodowe porty lotńicze Atatürk Havalimanı a Sabiha Gökçyn Havaalanı, kůńcowo stacyjo kolei ojropejskij (dworzec Sirkeći) a poczůntkowo kolei na Bliski Wschůd (banhof Haydarpasha). Śedźiba 5 uńiwersytetůw, s kerych nojstarszy - Stambulski Uńiwersytet - zostoł zołożůny we 1453.

Ćeśńina Bosfor (szyrokość do 4 km) dźeli mjasto na tajla ojropejsko a azyjotycko (Stambuł je jydynym mjastym na śwjeće położůnym na dwůch kůntynyntach). We Stambule zbudowano dwa mosty łůnczůnce uoba brzygi Bosforu - jydyn, mjanowany Mostym Bosforskym a ukůńczůny we 1973 mo dugość 1074 m, a drůgi - Most Mehmeta Zdobywcy ukůńczůny we roku 1988, mo dugość 1090 m. Ńyspeuna kilůmetrowo zatoka Złoty Růg dźeli tajla ojropejsko na pouedńowo dźelńica Stary Stambuł a půłnocno Beyoğlu.

Stambuł je śedźibům prawosławnych patrjarchůw Kůnstantynopola. Katedra patrjarszo mo plac we dźelńicy Fanar. Dźelńica ta je nojwjynkszym skupiskym greckij ludnośće we mjeśće. Ze wzglyndu na lokalizacyjo śedźiby patrjarchatu zamjeszkujůncy Fanar Grecy ńy zostali wyśedlyńi do Grecyji we lotach 20. XX wjeku wroz s cołům pozostałům greckům ludnośćům Turcyje.