Pokŏż zdrzōdło Ślōnskŏ nacyjŏ

{{NowOrt}}
{{Etnicznŏ skupina infoszachtla
 | miano = Ślōnzŏki
 | ôbrŏzek = Transparent Slunsko Nacyjo, VIII Marsz Autonomii.JPG
 | ôpis ôbrŏzka = „Ślōnskŏ nacyjŏ bōła, je a bydzie” - transparyt na [[Marsz Autůnůmije|Marszu Autōnōmije]] we roku 2013
 | ślōnske = 
 | populacyjŏ = ≈ 821 246
 | państwo = {{Państwo|POL}}: kole 809 000<ref>{{cytuj strōnã |url= http://www.stat.gov.pl/gus/5840_12766_PLK_HTML.htm |tytuł= Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych (Stan w dniu 31 III 2011 r.) |data=2012-03-22 | data dostympu=2012-03-22| autōr = Główny Urząd Statystyczny}}</ref><br />{{Państwo|CZE}}: 12 231<ref>[http://notes2.czso.cz/cz/sldb2011/cd_sldb2011_11_12/index_html_files/PVCR062.pdf Wyniki Spisu we Republice Czeskij z 2011] (wynik niy zarachowuje miynszanych deklaracyji)</ref><br />{{Państwo|SVK}}: 15<ref>[https://web.archive.org/web/20180513035601/https://www.czso.cz/documents/10180/20540445/170219-14.pdf/1eae07fa-58cc-4ea0-a0b3-4646c1d8a8dc?version=1.0 Slovenská menšina v ČR a česká menšina v SR]</ref>
 | rejōn = {{Państwo|Gōrny Ślōnsk}}
 | gŏdka = [[Ślůnsko godka|ślōnskŏ]]
 | religijŏ = [[Rzimskokatolicki kośćůł|katolicyzm]], [[luteranizm]], [[Atejizm|ateizm]]
 | skupina = [[Ślůnzoki|Ślōnzŏki]]
 | karta = Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojywōdztwa (2011).png
 | ôpis karty = Ôdsetek Ślōnzŏkōw we krysach ślōnskigo a ôpolskigo wojywōdztwa
 | commons = Category:Silesians (nation)
}}
'''Ślōnskŏ nacyjŏ''' (abo mogymy pedzieć [[Ślůnzoki|Ślōnzŏki]]) wedle wielu je to [[nacyjŏ]], kero miyszko na [[Ślōnsk|Ślōnsku]] i ôdznaczo siy ôd nacyji [[Poloki|polskij]], [[Miymce|miymieckij]], [[Czechy (nacyjŏ)|czeskij]] a [[Słowaki|słowackij]] bez to, że mŏ inkszõ [[kultura|kulturã]], historyjõ i [[Ślůnsko godka|gŏdkã]]. Wielgŏ tajla politykrōw i inkszych gŏdŏ, że takij nacyje niy było i niy mŏ, a to że Ślōnzŏki robiom kole tego larmo, idzie z gospodorczych zmion kōńca 20. i poczōntku 21. wiekōw (zawiyraniy [[gruba|grub]] i inkszych pedsiymbiorstw powiōnzanych z industryjom).

Ślōnskij nacyji niy uznawo żōdne [[państwo]]. [[Polsko|Polski]] Nojwyższy Gyricht we 1998 roku i we 2007 roku przijōn, iże we wszeôbecnyj ôbywatelskij ôcynie Ślōnzŏki niy sōm uwŏżani za ôsobnõ nacyjõ<ref>{{Cytuj |tytuł = Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl |data dostympu = 2021-03-15 |ôpublikowany = prawo.money.pl |url = https://prawo.money.pl/orzecznictwo/sad-najwyzszy/postanowienie;sn;izba;pracy;ubezpieczen;spolecznych;i;spraw;publicznych,ia,iii,sk,20,06,8195,orzeczenie.html}}</ref>. Skargã na uzdanie z 1998 roku ôddalōł Ojropejski Trybunoł Praw Czowieka we 2004 roku, jednak niy zajōn ôn stanowiska we sprawie istniyniŏ abo niyistniyniŏ ślōnskij nacyje<ref>[http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-61637 CASE OF GORZELIK AND OTHERS v. POLAND (Application no. 44158/98)]</ref>.

We 2006 roku Rejōnowy Gyricht w [[Katowicy|Katowicach]] stwiyrdziōł, iże niyma stykajōnce dlŏ przijyńciŏ istniyniŏ ôsobnyj ślōnskij nacyje – samo wnyntrzne przekōnanie ô tym grupy ludzi, eli nawet deklarowanie takij nacyje we wykazach. Przedstawiōł poglōnd, iże ślōnskŏ nacyjŏ niy je we wszeôbecnyj świadōmości ani tyż we prawnych aktach, a widzynie ôdrymbności Ślōnzŏkōw (gŏdkowe, ôbyczajowe) wiōnże sie radszyj z historycznymi regiōnami ([[Gōrny Ślōnsk]], [[Dolny Ślōnsk]], [[Cieszyński Ślōnsk]]) krŏju, a niy z istniyniym ślōnskij nacyje. Zdanie to aprobowoł Gyricht Nojwyższy we 2007 roku<ref>{{Cytuj |tytuł = Postanowienie SN > III SK 20/06 > Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych > Orzecznictwo Sądu Najwyższego > Prawo.Money.pl |data dostympu = 2021-03-15 |ôpublikowany = prawo.money.pl |url = https://prawo.money.pl/orzecznictwo/sad-najwyzszy/postanowienie;sn;izba;pracy;ubezpieczen;spolecznych;i;spraw;publicznych,ia,iii,sk,20,06,8195,orzeczenie.html}}</ref><ref>[https://archive.ph/20120714152113/http://pub.sn.pl/ow3_ia.nsf/1/FFC76AEAF6C98957C1257432005063B4?OpenDocument Postanowienie z dnia 14 lutego 2007 r. III SK 20/06]</ref>.

Patriotyzm lokalny, kery przibroł tyż formã ruchu nŏrodnościowygo, zaczōn sie rodzić na Ślōnsku na zaczōntku 20. stoleciŏ<ref>{{Cytuj |autōr = Tomasz Sobczuk |tytuł = Skąd wzięli się Ślązacy? O przemianach w strukturze ludnościowej na Śląsku na przestrzeni wieków |cajtōng = [[Ślōnskŏ Szwalbka]] |data = styczyń 2014 |issn = 1232-8383 |miyjsce = Katowice |wydŏwca = [[Ruch Autůnůmije Ślůnska]] |s = 7 |jynzyk = pl}}</ref>.

== Ôrganizacyje ==
Ôrganizacyjōm dōnżōncõ do uznaniŏ ślōnskij nacyje je [[Ruch Autůnůmije Ślůnska|Ruch Autōnōmije Ślōnska]], kerego cwekym je utworzynie autōnōmicznego regiōnu, we historycznych granicach Gōrnego Ślōnska, kery nawiōnzowołby do przedwojynnyj autōnōmije ślōnskigo wojywōdztwa. Ku cylu rozbudzania świadōmości nŏrodnyj Ślōnzŏkōw dzioła tyż tm. „[[Związek Ludności Narodowości Śląskiej]]”, kery ôd 1996 roku ubiygoł sie ô zaregistrowanie jako zwiōnzek.

Piyrszym wpisanym do regestu zwiōnzkiem ôdwołujōncym sie prōmp do ślōnskij tożsamości nŏrodnyj je [[Stŏwarziszynie Ôsōb Nŏrodowości Ślōnskij]]. Wpisu dokōnoł we dniu 21 grudnia 2011 Rejōnowy Gyricht w [[Ôpole|Ôpolu]]<ref>{{cytuj strōnã |url= http://www.rp.pl/artykul/783009-Stowarzyszenie-Osob-Narodowosci-Slaskiej-zarejestrowane.html |tytuł=Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane |autōr=amk |data=2011-12-29 |ôpublikowany=Rzeczpospolita |data dostympu=2011-12-29}}</ref><ref>Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zarejestrowane! [http://opole.wyborcza.pl/opole/1,35086,10884274,Stowarzyszenie_Osob_Narodowosci_Slaskiej_zarejestrowane_.html], dostymp 07.01.2012.</ref>. Jednak Nojwyższy Gyricht uchylōł uzdanie ôddalajōnce apelacyjõ ôd uzdaniŏ ô wpisie i przekŏzoł sprawã do pōnownego rozpoznaniŏ apelacyje<ref>[http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20SK%2010-13-1.pdf Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r.], sygn. III SK 10/13.</ref>.

== Teryn zamiyszkaniŏ ==
Podle polskigo ''spisu powszechnego'', ślōnskõ nacyjõ deklarowali miyszkańcy nastympujōncych krysōw<ref group="uwaga">Ino te krysy, w kerych we 2011 roku deklarowało bez 1000 miyszkańcōw.</ref>:
{| class="wikitable sortable"
! rowspan="2" |Krys
! colspan="2" |2002<ref>[https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultstronaopisowa/5743/1/1/nsp2002_tabl4.xls Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.]</ref>
! colspan="2" |2011<ref>{{Cytuj |autōr = Krzysztof Ogiolda |tytuł = Ślązacy na Śląsku wszędzie są mniejszością |data = 2013-07-31 |data dostympu = 2021-03-14 |ôpublikowany = Nowa Trybuna Opolska |url = https://nto.pl/slazacy-na-slasku-wszedzie-sa-mniejszoscia/ar/4571767 |jynzyk = pl}}</ref>
! rowspan="2" |Wojywōdztwo
|-
!%<br />Ślōnzŏkōw
!Wielość<br />Ślōnzŏkōw
!%<br />Ślōnzŏkōw
!Wielość<br />Ślōnzŏkōw
|-
|[[Plik:POL Bielsko-Biała COA.svg|35px]] [[Bjylsko-Bjoło|Bielsko-Biołŏ]]
| style="text-align:right;" | 0,03
| style="text-align:right;" | 66
| style="text-align:right;" | 0,8
| style="text-align:right;" | 1323
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat bieruńsko-lędziński COA.svg|22px]] [[Bieruńsko-lyńdziński krys|bieruńsko-lyńdziński]]
| style="text-align:right;" | 9,0
| style="text-align:right;" | 5050
| style="text-align:right;" | 36,9
| style="text-align:right;" | 21318
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat będziński COA.svg|22px]] [[Byńdziński krys|byńdziński]]
| style="text-align:right;" | 0,04
| style="text-align:right;" | 51
| style="text-align:right;" | 1,1
| style="text-align:right;" | 1690
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Bytom COA.svg|22px]] [[Bytům|Bytōm]]
| style="text-align:right;" | 3,7
| style="text-align:right;" | 7114
| style="text-align:right;" | 17,6
| style="text-align:right;" | 31109
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Chorzów COA.svg|22px]] [[Chorzůw|Chorzōw]]
| style="text-align:right;" | 5,9
| style="text-align:right;" | 6981
| style="text-align:right;" | 33,8
| style="text-align:right;" | 37782
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat cieszyński COA.svg|22px]] [[Cieszyński krys|cieszyński]]
| style="text-align:right;" | 0,6
| style="text-align:right;" | 880
| style="text-align:right;" | 5,5
| style="text-align:right;" | 9653
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Gliwice COA.svg|22px]] [[Glywicy|Glywice]]
| style="text-align:right;" | 1,0
| style="text-align:right;" | 2154
| style="text-align:right;" | 9,7
| style="text-align:right;" | 18169
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat gliwicki COA.svg|22px]] [[Glywicki krys|glywicki]]
| style="text-align:right;" | 5,2
| style="text-align:right;" | 6164
| style="text-align:right;" | 26,1
| style="text-align:right;" | 30050
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Jastrzębie-Zdrój COA.svg|22px]] [[Jastrzymbje–Zdrůj|Jastrzymbie-Zdrōj]]
| style="text-align:right;" | 1,0
| style="text-align:right;" | 1000
| style="text-align:right;" | 9,9
| style="text-align:right;" | 9108
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat kędzierzyńsko-kozielski COA.svg|22px]] [[Kandrzińsko-kozielski krys|kandrzińsko-kozielski]]
| style="text-align:right;" | 1,4
| style="text-align:right;" | 1467
| style="text-align:right;" | 13,3
| style="text-align:right;" | 13175
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL Katowice COA.svg|22px]] [[Katowicy|Katowice]]
| style="text-align:right;" | 5,4
| style="text-align:right;" | 17777
| style="text-align:right;" | 24,4
| style="text-align:right;" | 78838
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat kluczborski COA.svg|22px]] [[Klucborski krys|kluczborski]]
| style="text-align:right;" | 0,3
| style="text-align:right;" | 265
| style="text-align:right;" | 4,5
| style="text-align:right;" | 3042
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL Kraków COA.svg|22px]] [[Krakůw|Krakōw]]
| colspan="2" style="text-align:center;" |brak danych
| style="text-align:right;" | 0,5
| style="text-align:right;" | 2089
| style="text-align:right;" | małopolske
|-
|[[Krapkowski krys|krapkowski]]
| style="text-align:right;" | 6,8
| style="text-align:right;" | 4767
| style="text-align:right;" | 25,9
| style="text-align:right;" | 17058
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL powiat lubliniecki COA.svg|22px]] [[Lubliniecki krys|lubliniecki]]
| style="text-align:right;" | 5,4
| style="text-align:right;" | 4194
| style="text-align:right;" | 27,4
| style="text-align:right;" | 21142
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat mikołowski COA.svg|22px]] [[Mikołowski krys|mikołowski]]
| style="text-align:right;" | 11,0
| style="text-align:right;" | 9901
| style="text-align:right;" | 40,5
| style="text-align:right;" | 38140
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Mysłowice COA.svg|22px]] [[Myslowicy|Myslowice]]
| style="text-align:right;" | 3,7
| style="text-align:right;" | 2794
| style="text-align:right;" | 26,3
| style="text-align:right;" | 19836
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat oleski COA.svg|22px]] [[Ôleski krys|ôleski]]
| style="text-align:right;" | 4,4
| style="text-align:right;" | 2670
| style="text-align:right;" | 13,2
| style="text-align:right;" | 11688
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL Opole COA.svg|22px]] [[Ôpole]]
| style="text-align:right;" | 0,7
| style="text-align:right;" | 921
| style="text-align:right;" | 3,7
| style="text-align:right;" | 4593
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL powiat opolski COA.svg|22px]] [[Ôpolski krys|ôpolski]]
| style="text-align:right;" | 5,3
| style="text-align:right;" | 7183
| style="text-align:right;" | 20,3
| style="text-align:right;" | 27019
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL Piekary Śląskie COA.svg|22px]] [[Pjekary|Piekary]]
| style="text-align:right;" | 7,0
| style="text-align:right;" | 4278
| style="text-align:right;" | 36,5
| style="text-align:right;" | 21147
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat prudnicki COA.svg|22px]] [[Prudńicki krys|prudnicki]]
| style="text-align:right;" | 1,3
| style="text-align:right;" | 819
| style="text-align:right;" | 10,5
| style="text-align:right;" | 6074
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL powiat pszczyński COA.svg|22px]] [[Pszczyński krys|pszczyński]]
| style="text-align:right;" | 6,1
| style="text-align:right;" | 6329
| style="text-align:right;" | 30,1
| style="text-align:right;" | 32468
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat raciborski COA.svg|22px]] [[Raciborski krys|raciborski]]
| style="text-align:right;" | 5,6
| style="text-align:right;" | 6451
| style="text-align:right;" | 22,8
| style="text-align:right;" | 25049
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat rybnicki COA.svg|22px]] [[Rybnicki krys|rybnicki]]
| style="text-align:right;" | 15,0
| style="text-align:right;" | 10967
| style="text-align:right;" | 41,5
| style="text-align:right;" | 31554
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Rybnik COA.svg|22px]] [[Rybńik|Rybnik]]
| style="text-align:right;" | 6,3
| style="text-align:right;" | 8980
| style="text-align:right;" | 27,9
| style="text-align:right;" | 39323
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Siemianowice COA.svg|22px]] [[Śymjanowicy|Siemanowice]]
| style="text-align:right;" | 8,2
| style="text-align:right;" | 6053
| style="text-align:right;" | 29,7
| style="text-align:right;" | 20832
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:Sosnowiec Herb.svg|22px]] [[Sosnowjec|Sosnowiec]]
| style="text-align:right;" | 0,04
| style="text-align:right;" | 83
| style="text-align:right;" | 0,7
| style="text-align:right;" | 1434
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat strzelecki COA.svg|22px]] [[Strzelecki krys|strzelecki]]
| style="text-align:right;" | 6,8
| style="text-align:right;" | 5618
| style="text-align:right;" | 29,0
| style="text-align:right;" | 22317
| style="text-align:right;" | ôpolske
|-
|[[Plik:POL Ruda Śląska COA.svg|22px]] [[Ślůnsko Ruda|Ślōnskŏ Ruda]]
| style="text-align:right;" | 5,4
| style="text-align:right;" | 8183
| style="text-align:right;" | 35,8
| style="text-align:right;" | 50971
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Świętochłowice COA.svg|22px]] [[Śwjyntochlowicy|Świyntochłowice]]
| style="text-align:right;" | 4,7
| style="text-align:right;" | 2636
| style="text-align:right;" | 32,2
| style="text-align:right;" | 17119
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL powiat tarnogórski COA.svg|22px]] [[Tarnogōrski krys|tarnogōrski]]
| style="text-align:right;" | 9,0
| style="text-align:right;" | 12038
| style="text-align:right;" | 32,7
| style="text-align:right;" | 45178
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Tychy COA.svg|22px]] [[Tychy]]
| style="text-align:right;" | 1,2
| style="text-align:right;" | 1558
| style="text-align:right;" | 16,5
| style="text-align:right;" | 21342
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Warszawa COA.svg|22px]] [[Warszawa]]
| colspan="2" style="text-align:center;" |brak danych
| style="text-align:right;" | 0,2
| style="text-align:right;" | 3048
| style="text-align:right;" | mazowiecke
|-
|[[Plik:POL powiat wodzisławski COA.svg|22px]] [[Władzisławski krys|władzisławski]]
| style="text-align:right;" | 6,6
| style="text-align:right;" | 10180
| style="text-align:right;" | 34,3
| style="text-align:right;" | 54319
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:Herb wroclaw.svg|22px]] [[Wrocław]]
| colspan="2" style="text-align:center;" |brak danych
| style="text-align:right;" | 0,3
| style="text-align:right;" | 2029
| style="text-align:right;" | dolnoślōnske
|-
|[[Plik:POL Zabrze COA.svg|22px]] [[Zobrze|Zŏbrze]]
| style="text-align:right;" | 2,0
| style="text-align:right;" | 3835
| style="text-align:right;" | 14,6
| style="text-align:right;" | 26438
| style="text-align:right;" | ślōnske
|-
|[[Plik:POL Żory COA.svg|22px]] [[Żory]]
| style="text-align:right;" | 4,1
| style="text-align:right;" | 2623
| style="text-align:right;" | 18,5
| style="text-align:right;" | 11504
| style="text-align:right;" | ślōnske
|}

== Uwagi ==
<references group="uwaga"/>

{{Przipisy}}

[[Kategoryjo:Nacyje]]
[[Kategoryjo:Ślůnsk]]