Grecyjŏ

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ ze Grecyjo)
Ελληνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía

Greckŏ Republika
Fana Grecyje
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Grecyje Wapyn Grecyje
Motto: Ελευθερία ή θάνατος
(Swoboda abo śmiyrć)
Hymn:
Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν

(Hymn do Swobody)
Położynie {{{nazwa_dopełniacz}}}
Kōnstytucyjŏ Kōnstytucyjŏ Grecyje
Ôficjalnŏ gŏdka greckŏ
Stolica Atyny
Polityczny systym dymokratyczny
Zorta państwa parlamyntarnŏ republika
Gowa państwa prezydynt Ekaterini Sakielaropulu (Κατερίνα Σακελλαροπούλου)
Szef rzōndu prymier Kiriakos Mitsotakis (Κυριάκος Μητσοτάκης)
Wiyrchnia
 • cołkŏ
 • wody strzōdlōndowe
96. na świecie
131 957 km²
0,86%
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • tyngość zaludniyniŏ
85. na świecie
10 768 000[1]
81,75 ôsōb/km²
PKB (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã

227 mld USD
21 145 USD
PKB (PSN) (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã

312 mld miyndzynŏr. dolarōw
29 058 miyndzynŏr. dolarōw
waluta 1 ojro = 100 ojrocyntōw (EUR, €)
Samostanowiyniy ôd Ôsmańskigo Imperyjum
(ôgłoszynie: 25 marca 1821; uznanie: 3 lutego 1830)
Czasowŏ strefa UTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Kod ISO 3166 GR
Internetowŏ dōmyna .gr
Kod autowy GR
Kod fligerowy SX
Telefōniczny kod +30
Karta Grecyje
Karta Grecyje

Grecyjŏ (gr. Ελλάδα Elláda / Ελλάς Ellás), Greckŏ Republika (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía) – państwo położōne we połedniowo-weschodnij czynści Ojropy, na połedniowym krańcowi Bałkańskij Bōny. Mŏ dostymp do sztyrech mōrz: Egejskigo i Kreteńskigo ôd weschodu, Jōńskigo ôd zŏchodu jak tyż Strzōdziymnego ôd połedniŏ. Grecyjŏ mŏ dziesiōntõ pod wzglyndym dugości piskã brzegowōm na świecie, ô dugości 14880 km. Poza tajlōm kōntynyntalnōm we skłŏd Grecyje wchodzi kole 2500 wysp, we tym 165 zamiyszkanych. Nojwŏżniyjsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady i Jōńske Wyspy. Nojwyższym szpicōm je wysoki na 2918 m n.p.m. Mitikas we masywie Ôlimpu.

Gyjografijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Jōńske Wyspy

Terytorium Grecyje idzie potajlować na:

  • kōntynyntalnõ Grecyjõ (społym z ôddzielōnym ôd nij Korynckim Kanałym bōnōm Peloponez), kerŏ wchodzi we skłŏd Bałkańskij Bōny
  • wyspy rozrzucone na morzach Egejskim i Jōńskim.

Bezma 1/5 wiyrchnie Grecyje przipadŏ na kole 2500 wysp, z czego 165 je zamiyszkanych.

Nojsrogsze z nich to:

Wiynkszość z wysp Grecyje wchodzi w skłŏd archipelagōw, z kerych bazowe to:

Blisko 81% wiyrchnie Grecyje zajmujōm gōrske pasma (strzedniŏ wysokość 1200–1800 m n.p.m.), kere majōm południkowy ciōng. Nizinne teryny sōm niywielge i wystympujōm we bliżu wybrzyżōw (Niz. Salonickŏ, Trackŏ, Tesalskŏ jak tyż Argolidzkŏ). Chalcydyckŏ Bōna tworzi 3 wtōrne bōny: Kassandra, Sithonia i Athos.

Grecyjŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:

Miasta[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Nojsrogsze miasta Grecyje
Lp. Miasto Populacyjŏ[2]
1. Atyny 3,090,508
2. Salōniki 824,676
3. Patras 167,446
4. Larisa 144,651
5. Heraklion 140,730
6. Wolos 86,046
7. Janina 65,574
8. Trikala 61,653
9. Chalkida 59,125
10. Serres 58,287

Historyjŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Atyny

Grecyjŏ mŏ dugŏ historyjõ i zebrane kulturowe erbowizna. Uwŏżanŏ je za nŏstympcã antycznyj Grecyje. Jako takŏ, stanowi kolybkã cołkij zachodnij cywilizacyje, plac narodzin dymokracyje[3], filozofije[4], ôlimpijskich igrzysk, mocka bazowych prawiyń naukowych, zachodnij literatury, historiografije, politologije a tyż tyjatru[5], tak kōmedyje jak i dramatu. Świŏdectwym tyj spuścizny je 18 Ôbiektōw Kulturowyj Erbowizny UNESCO. Nowożytne grecke państwo ôstało utworzōne we wyniku zwyciynskigo powstōnia przeciwko Ôsmańskimu Imperyjum.

Ôd 2002 roku Grecyjŏ zrezygnowała z włŏsnyj waluty i przijōnła ojro. We 2013 trefiyła do grupy państw rozwijajōncych sie (piyrszy we historyji cufal degradacyje krŏju do tyj grupy)[6].

Religijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Struktura religijnŏ krŏju we 2017 roku podle Pew Research Center[7]

Przipisy

  1. Miyndzynŏrodowy Walutowy Fundusz
  2. https://web.archive.org/web/20230911101137/https://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls
  3. Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth
  4. History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston
  5. Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon
  6. Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek, web.archive.org, 15 czerwca 2013 [dostymp 2021-02-25] [zarchiwizowane z adresy 2013-06-15].
  7. https://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/
Państwa Ojropy

AlbańijoAndoraAustrijoBelgijoBjołoruśBośńa a HercegowinaBułgaryjoChorwacyjoCzesko RepublikaCzorno GůraDańijoEstůńijoFinlandyjoFrancyjoGrecyjoIrlandyjoIslandyjoItalijoLiechtensteinLitwaLuksymburgŁotwaMadźaryMaltaMjymcyMołdawijoMůnakoNorwygijoŃiderlandyPolskoPortugalijoPůłnocno MacedůńijoRusyjoRůmůńijoSan MarinoSłowacyjoSłowyńijoSyrbijoSzpańijoSzwecyjoSzwajcaryjoTurcyjoUkrajinaWatykůnWjelgo Brytańijo