Jozef Stalin

	Jozef Stalin
	; Jozef Stalin
Miano i nazwisko	Ioseb Besarionis dze Dżughaszwili
Data narodzyniŏ	18 grudnia 1878
Plac narodzyniŏ	Gori
Data śmierci	5 marca 1953
Plac śmierci	Moskwa
Nŏrodowość	gruzyjeckŏ
Fach	politiker
Nadgrody	;
	Galeryjŏ zdjyńć a grafik we Wikimedia Commons
	Podpis;

Jozef Stalin^{[pozōr 1]}, po prŏwdzie Ioseb Besarionis dze Dżughaszwili^{[pozōr 2]} (nar. 18 grudnia (stary styl: 6 grudnia) 1878^[1] w Gori, um. 5 marca 1953 we Moskwie) to bōł sowiecki rewolucjōnista bolszewicki, dyktatōr, politiker i zbrodniŏrz kōmunistyczny. Je ôn ôdpowiydzialny za śmierć milijōnōw ludzi^[2]^[3]^[4].

Biografijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Bōł z Gruzyje^[5]. Bōł jednym ze ôrganizatorōw zbrojnego przewrotu bolszewickigo, kery przeszoł do historyje jako „paździyrnikowŏ rewolucyjŏ”^[6]^[7]. Do 1922 roku bōł czōnkym Rady Kōmisŏrōw Ludowych, wykōnowoł w nij m.in. funkcyjõ kōmisŏra do spraw nŏrodnościowych (1917–1923)^[8]. W latach 1919–1953 bōł czōnkym Biōra Politycznego KC RKP(b), niyskorzij WKP(b) i KPSS (do ônego śmierci)^[9].

Formalnie wykōnowoł ôbiyralne, kadyncyjne funkcyje sekretŏrza gyneralnego KPSS i ônyj poprzedniczek a tyż prymiera SSSR, a faktycznie bōł dożywotnim dyktatorym posiadajōncym niyôgraniczōnõ władzã. Epoka ônego panowaniŏ we SSSR je ôkryślanŏ mianym stalinizm.

W czasie panowaniŏ Stalina we SSSR panowoł masowy, państwowy terror, kery pochłōnōł życie 20 milijōnōw ludzi, z czego 11 milijōnōw umarto skirz głodu, jak tyż ciynżkõ do ôbsztalowaniŏ wielość ôfiar sowieckich deportacyji i niywolniczyj roboty we ôbozach kōncyntracyjnych. Prziczyniōł sie do abszusu II wojny światowyj kej broł udzioł we ataku na Polskã we 1939 roku^[10].

Na kōniec II wojny światowyj Sojusz Socjalistycznych Sowieckich Republik i Zjednoczōne Sztaty stały sie supermocarstwami. Niyskorniyjsze pogorszynie relacyji miyndzy spiyranym bez SSSR blokym weschodnim a spiyranym bez USA blokym zachodnim sprawiyło dugotrwały ôkres napiynć – zimnŏ wojna, kerŏ trwałŏ do 1989 roku^[11].

Pozōr[edytuj | edytuj zdrzōdło]

↑ rus. Иосиф Сталин
gruz. იოსებ სტალინი
↑ rus. Ио́сиф Виссарио́нович Джугашви́ли
gruz. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი

Przipisy

↑ StephenS. Kotkin StephenS., Stalin: Paradoxes of power, 1878-1928, Allen Lane, 2014, ISBN 978-0-7139-9944-0 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ Stalin killed millions. A Stanford historian answers the question, was it genocide?, Stanford News, 23 września 2010 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ How Many People Did Joseph Stalin Kill?, International Business Times, 5 marca 2013 [dostymp 2021-07-28] .
↑ Patrick J.P.J. Kiger Patrick J.P.J., How Joseph Stalin Starved Millions in the Ukrainian Famine, HISTORY [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ RobertR. Conquest RobertR., Stalin: Breaker of Nations, Penguin Books, 1992, ISBN 978-0-14-016953-9 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ RobertR. Service RobertR., Stalin: A Biography, Macmillan, 2004, ISBN 978-0-333-72627-3 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ Simon SebagS.S. Montefiore Simon SebagS.S., SimonS. Montefiore SimonS., Young Stalin, Weidenfeld & Nicolson, 2007, ISBN 978-0-297-85068-7 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ SarahS. Davies SarahS., JamesJ. Harris JamesJ., Stalin: A New History, Cambridge University Press, 8 września 2005, ISBN 978-1-139-44663-1 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ SamuelS. Totten SamuelS., Paul RobertP.R. Bartrop Paul RobertP.R., Steven L.S.L. Jacobs Steven L.S.L., Dictionary of Genocide: A-L, Greenwood Press, 2008, ISBN 978-0-313-34642-2 [dostymp 2021-07-28] (angelski).
↑ DerekD. Watson DerekD., Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939, „Europe-Asia Studies”, 52 (4), 2000, s. 695–722, DOI: 10.1080/713663077, ISSN 0966-8136 [dostymp 2021-07-28] .url
↑ BBC ON THIS DAY | 3 | 1989: Malta summit ends Cold War, web.archive.org, 3 października 2018 [dostymp 2021-07-28] [zarchiwizowane z adresy 2018-10-03] .

[1] rus. Иосиф Сталин
gruz. იოსებ სტალინი

[2] rus. Ио́сиф Виссарио́нович Джугашви́ли
gruz. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი

[3] StephenS. Kotkin StephenS., Stalin: Paradoxes of power, 1878-1928, Allen Lane, 2014, ISBN 978-0-7139-9944-0 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[4] Stalin killed millions. A Stanford historian answers the question, was it genocide?, Stanford News, 23 września 2010 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[5] How Many People Did Joseph Stalin Kill?, International Business Times, 5 marca 2013 [dostymp 2021-07-28] .

[6] Patrick J.P.J. Kiger Patrick J.P.J., How Joseph Stalin Starved Millions in the Ukrainian Famine, HISTORY [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[7] RobertR. Conquest RobertR., Stalin: Breaker of Nations, Penguin Books, 1992, ISBN 978-0-14-016953-9 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[8] RobertR. Service RobertR., Stalin: A Biography, Macmillan, 2004, ISBN 978-0-333-72627-3 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[9] Simon SebagS.S. Montefiore Simon SebagS.S., SimonS. Montefiore SimonS., Young Stalin, Weidenfeld & Nicolson, 2007, ISBN 978-0-297-85068-7 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[10] SarahS. Davies SarahS., JamesJ. Harris JamesJ., Stalin: A New History, Cambridge University Press, 8 września 2005, ISBN 978-1-139-44663-1 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[11] SamuelS. Totten SamuelS., Paul RobertP.R. Bartrop Paul RobertP.R., Steven L.S.L. Jacobs Steven L.S.L., Dictionary of Genocide: A-L, Greenwood Press, 2008, ISBN 978-0-313-34642-2 [dostymp 2021-07-28] (angelski).

[12] DerekD. Watson DerekD., Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939, „Europe-Asia Studies”, 52 (4), 2000, s. 695–722, DOI: 10.1080/713663077, ISSN 0966-8136 [dostymp 2021-07-28] .url

[13] BBC ON THIS DAY | 3 | 1989: Malta summit ends Cold War, web.archive.org, 3 października 2018 [dostymp 2021-07-28] [zarchiwizowane z adresy 2018-10-03] .

[pozōr 1]

[pozōr 2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]