Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci po prowdźe Leonardo di ser Piero da Vinci (ur. 15 kwjetńa 1452 r. we Vinci we Italiji, um. 2 moja 1519 r. we Clos Lucé we Francyji) – italski, rynesansowy malyrz, baumajster, filozof, muzykant, dichter, uodkrywca, matymatyk, anatům, geolog.

Rodźił śe a wychowoł kole mjasta Vinci, kej ńyślůbny syn notarjusza kyjza Pjera da Vinci a chopki, Cateriny. We wspůłczesnym pojmowańu ńy mjoł nazwiska, człůn "da Vinci" uoznoczo "ze mjasta Vińći". Jigo cołke nazwisko, nadane mu przi narodźinach, to "Leonardo di ser Piero da Vinci", co uoznoczo "Leonardo, syn sera Piera s mjasta Vińći"^[1].

*Czowjek witruwjański* – studjům proporcyji ludzkigo ćoła

Leonardo ńyroz bůł uopisywany kej archetyp "czowjeka rynesansu", kerygo ćekawośći dorůwnywoła ino śůła jigo pomysłůw. Szyroko uważo śe uůnygo kej jydnygo ze nojsrogszych malyrzy a prawdopodobńy nojbarzij uobdarzůnům wszychstrůnnům grafikům uosobům we gyszichće^[2].

To właśńy grafika przisporzůła Leůnardowi nojsrogszyj popularnośći. Dwje ze jigo prac, Mona Lisa i Uostatńo Wjeczyrza, majům przodńy mjejsca na listach nojznůńszych, nojczyńśći imitowanych i wspůminanych portretůw i dźeł malarstwa. Růwńy sroge znoczyńy we gyszichće kůnsztu mo szkic Leůnarda Czowjek witruwjański. Do czasůw teroźńich przetrwoło nojprawdopodobńij 15 jigo uobrozůw^[3].

Kej inżyńyr, Leůnardo tworzůł projekty wyprzedzajůnce jigo czas, uobsztalowujůnc kůncepcyjo helikoptera, pancerwagyna, wykorzistańo podstaw tektůńiki plat, podwůjnygo kaduba szifu a wjela inkszych inkszowacyji. Wzglyndńy moła licza jygo půmysłůw uostoła wćelůno we żywobyće za jigo czasůw^[4].

Da Vinci robjůł na nojsrogszych dworach Ojropy, m.in. do rodu Sforzůw a Medyceuszy. Doprowadźił do znocznygo wzrostu poźůmu wjydzy uo anatůmiji, Lůndowym budowńictwje a hydrodynamice. Zaznaczůł swojo uobecność tyż we dźedźińy architektury, rzeźby, filozofiji a pisorstwa, nale te zajyńća uodgrywoły myńijszo rola we jigo żywobyću. Do dźiśoj przetrwoło 7000 zajtůw jigo notatkůw ze rysůnkůma a szkicůma.

Przipisy

↑ We Italiji nadowano wuůnczas nazwisko podug pochodzyńo, placu porodzyńo abo fachu
↑ Podug takich ludźůw kej choby: Gjorgo Vasari, Gjovanni Antonio Boltraffio, Baldassare Castiglione, "Anůńimo" Gaddjano, Berynsyn, Hipolit Taine, Henry Fuseli, Rio, Bortolon
↑ Je 15 znoczůncych uobrazůw, kerych autorstwo przipisywane je bez historykůw Leůnardowi. Bezma ino sům to uobrazy na desce, nale tyż fresk, srogi rysůnek na papjůrze i dwa dźeła, kere znojdno we wczesnych stadjach pracy. Do tygo je pewno liczba inkszych prac we roztomajty sposůb przipisywanych Leůnardowi
↑ Przodńy wyńikoło to ze uůgrańiczyń techńicznych epoki. Leůnardo prezyntowoł nowoczesne podejśće naukowe do metalurgiji a inżyńyryji, kere we czasach rynesansu bůły modymi dźedźinůma. Ńykere ze jigo půmńijszych půmysłůw, take kej autůmatyczno nawijarka do szpul, eli maszyna lo sprawdzańo wytrzimałośći drutu na rozćůngańy, wlozły do śwjata techńiki bez wjynkszygo rozgosu

Commons

Uobocz galeryjo na Wikimedia Commons:
Leonardo da Vinci

[1] We Italiji nadowano wuůnczas nazwisko podug pochodzyńo, placu porodzyńo abo fachu

[2] Podug takich ludźůw kej choby: Gjorgo Vasari, Gjovanni Antonio Boltraffio, Baldassare Castiglione, "Anůńimo" Gaddjano, Berynsyn, Hipolit Taine, Henry Fuseli, Rio, Bortolon

[3] Je 15 znoczůncych uobrazůw, kerych autorstwo przipisywane je bez historykůw Leůnardowi. Bezma ino sům to uobrazy na desce, nale tyż fresk, srogi rysůnek na papjůrze i dwa dźeła, kere znojdno we wczesnych stadjach pracy. Do tygo je pewno liczba inkszych prac we roztomajty sposůb przipisywanych Leůnardowi

[4] Przodńy wyńikoło to ze uůgrańiczyń techńicznych epoki. Leůnardo prezyntowoł nowoczesne podejśće naukowe do metalurgiji a inżyńyryji, kere we czasach rynesansu bůły modymi dźedźinůma. Ńykere ze jigo půmńijszych půmysłůw, take kej autůmatyczno nawijarka do szpul, eli maszyna lo sprawdzańo wytrzimałośći drutu na rozćůngańy, wlozły do śwjata techńiki bez wjynkszygo rozgosu

[1]

[2]

[3]

[4]