Nowŏ Zelandyjŏ

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ ze Nowo Zylandyjo)
New Zealand
Aotearoa

Nowŏ Zelandyjŏ
Fana Nowyj Zelandyje
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Nowyj Zelandyje Wapyn Nowyj Zelandyje
Hymn:
God Defend New Zealand – hymn państwowy
Boże brōń Nowyj Zelandyje
God Save the King – hymn krōlewski
(Boże, chrōń krōla)
Położynie {{{nazwa_dopełniacz}}}
Ôficjalnŏ gŏdka angelskŏ, gŏdka maori, nowozelandzkŏ gŏdka migowŏ
Stolica Wellington
Polityczny systym mōnarchijŏ kōnstytucyjnŏ
Zorta państwa krōlestwo
Gowa państwa krōl Karol III.
Szef rzōndu prymier Jacinda Ardern
Wiyrchnia
 • cołkŏ
75. na świecie
268 680 km²
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • tyngość zaludniyniŏ
126. na świecie
4 510 327[1]
17 ôsōb/km²
PKB (2013)
 • cołke 
 • na ôsobã

181,3 mld[2] USD
40 481[2] USD
PKB (PSN) (2013)
 • cołke 
 • na ôsobã

136,6 mld[2] miyndzynŏr. dolarōw
30 493[2] miyndzynŏr. dolarōw
waluta nowozelandzki dolar (NZD)
Czasowŏ strefa UTC UTC +12
UTC +13 (wrzesiyń – kwieciyń)
Kod ISO 3166 NZ
Internetowŏ dōmyna .nz
Kod autowy NZ
Kod fligerowy ZK, ZL i ZM
Telefōniczny kod +64
Znŏleżne terytoria Wyspy Cooka
Niue
Tokelau
Depyndyncyjŏ Rossa
Karta Nowyj Zelandyje
Karta Nowyj Zelandyje

Nowŏ Zelandyjŏ (ang. New Zealand, maori Aotearoa) to je państwo na połedniowo-zachodnim Pacyfiku, we Australazyji, na połedniowy weschōd ôd Australiji. Skłŏdŏ sie z dwōch bazowych wysp (Pōłnocnyj i Połedniowyj) jak tyż myńszych, w tym wyspy Stewart i wysp Chatham. W skłŏd Nowyj Zelandyji (a akuratnij w skłŏd krōlestwa Nowyj Zelandyje, połōnczōnego unijōm persōnalnōm z Wielgōm Brytanijōm i inkszymi krōlestwami) wchodzōm tyż terytoria z Nowõ Zelandyjōm abo ôd nij znŏleżne: Wyspy Cooka i Niue, kere sōm samorzōndne a tyż Tokelau i Depyndyncyjŏ Rossa. Stolicōm je Wellington, za to nojsrogszym miastym je Auckland.

Etymologijŏ miana[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Ôdkrywca Nowyj Zelandyje, niderlandzki żeglŏrz Abel Tasman, nazwoł jōm „Staaten Landt”, tzn. Ziymia Stanōw, w nawiōnzaniu do tamtyjszych Stanōw Gyneralnych. Miano „Nieuw Zeeland” – Nowŏ Zelandyjŏ, ukŏzała sie 23 lata niyskorzij na niderlandzkij karcie ze 1665 roku. Je ôna ôd miana niderlandzkij prowincyji Zelandyjŏ.

Geografijŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Pōnktym skrajnie pōłnocnym je Przilōndek Pōłnocny (ang. Cape Reinga) na Wyspie Pōłnocnyj – 34°25′44″S, nojdalij na połednie wysuniynty je Przilōndek Połedniowo-Zachodni na wyspie Stewart – 47°17′24″S. Nojdalij na zŏchōd leży Przilōndek Zachodni na Wyspie Połedniowyj – 166°25′39″E, a nojdalij na weschōd – Przilōndek Weschodni na Wyspie Pōłnocnyj – 178°32′59″E. Rozciōngłość Nowyj Zelandyje z pōłnocy na połednie wynosi kol. 1500 km, a ze weschodu na zŏchōd – kol. 200 km. Ôd sōmsiednich kōntynyntōw i wysp tajlujōm jōm sroge delki.

Delki ôd Nowyj Zelandyji:

Miasta[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Nojsrogsze miasta Nowyj Zelandyje
Lp. Miasto Populacyjŏ
1. Auckland 1,470,100
2. Christchurch 383,200
3. Wellington 215,100
4. Hamilton 176,500
5. Tauranga 151,300
6. Lower Hutt 110,700
7. Dunedin 106,200
8. Palmerston North 81,500
9. Napier 66,300
10. Hibiscus Coast 59,800

Przipisy

  1. The World Factbook – Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostymp 2017-10-04] (angelski).
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Report for Selected Countries and Subjects, www.imf.org [dostymp 2021-05-06].