Pokŏż zdrzōdło Republika Niymieckij Austryje

{{NowOrt}}
{{Państwo infoszachtla|ôryginalne miano=Republik Deutsch-Österreich|ślōnske miano=Republika Niymieckij Austryje|lata istniyniŏ=1918-1919|fana_ôbrŏzek=Flag of Austria.svg|wapyn_ôbrŏzek=AustriaCoA-1918.svg|miano dopołniŏcz=Niymieckij Austryje|lokalizacyjŏ_ôbrŏzek=Niymieckŏ Austryjŏ (1918).svg|likwidacyjŏ_data=21 paździyrnika 1919|utworzynie_data=12 listopada 1918|ôficjalnŏ_gŏdka=niymieckŏ|używanŏ_gŏdka=bajerskŏ, czeskŏ, madziarskŏ, italskŏ, słowyńskŏ, słowackŏ, ślōnskŏ, ślōnsko-niymieckŏ, polskŏ|ôstatni gospodzin=[[Karl Seitz]]|polityczny_systym=republika|dōminujōncŏ_religijŏ=katolicyzm|gospodzin ôpis=prezydynt|stolica=[[Wjedźyń|Wiedziyń]]}}

'''Republika Niymieckij Austryje''' ([[Mjymjecko godka|niy]]. ''Republik Deutschösterreich''), '''Niymieckŏ Austryjŏ''' (niy. ''Deutsch-Österreich'') – krōtkotrwałŏ republika na terynach dzisiyjszyj [[Austrijo|Austryje]], [[Czesko Republika|Czeskij Republiki]], [[Polsko|Polski]], [[Madźary|Madziarōw]], [[Słowacyjo|Słowacyje]], [[Słowyńijo|Słowynije]] a [[Italijo|Italije]], kerŏ powstała po upŏdku [[Austro-Madziary|Austro-Madziarōw]]. Podug roszczyń, krōm terynōw dzisiyjszyj Austryje, położōna była ôna tyż na terynach połedniowego [[Gōrny Ślōnsk|Gōrnego Ślōnska]], [[Sudecki land|Sudeckigo landu]], pōłnocno-zachodnij [[Czechy|Bohymije]], [[Pōłnocny Tirol|pōłnocnego Tirola]] a [[Niymiecke Zachodnie Madziary|Niymieckich Zachodnich Madziarōw]] (dzisiej Słowacyjŏ a Madziary), mianowanych tyż za Burgynland a tyż [[Karyntyjŏ|Karyntyje]] (dzisiej pōłnocne tajle Słowynije a Italije). Republika Niymieckij Austryje ôstała utworzōnŏ 12 listopada 1918, a zlikwidowanŏ 21 paździyrnika 1919.

== Gyszichta ==
12 listopada 1918 ôstała ôgłoszōnŏ kōnstytucyjŏ Republiki Niymieckij Austryje, podug keryj była to dymokratycznŏ republika we uniji mit z [[Weimarskŏ Republika|Niymcami]]. Regiyrōnek bōł we rynkach socjaldymokratōw, atoli kōmunistyczne siyły prōbowały go przejōńć - we dniu ôgłoszyniŏ republiki, przekludzili ôni angrif na parlamynt<ref>{{Cytuj strōnã|url=https://ww1.habsburger.net/en/chapters/12-november-1918|tytuł=12 November 1918|data dostympu=2022.05.01|ôpublikowany=The World of the Habsburgs|jynzyk=en}}</ref>. Unijŏ z Niymcami była moc wŏżnŏ dlŏ ekōnōmicznyj sytuacyje Austryje we ôczach socjaldymokratōw, zaś pannacjōnalisty spiyrali to skuli spōlnyj kultury, gŏdki a nacyjowości ze [[Miymce|Niymcami]]. Weimarskŏ Republika tyż spiyrała unijõ, a artikel 61 weimarskij kōnstytucje wszrajbowoł Republikã Niymieckij Austryje we ferwaltōng Niymiec, atoli [[Traktat we Saint-Germain-en-Laye (1919)|traktat we Saint-Germain-en-Laye]] nakŏzoł Austryje pōmianã miana z Republiki Niymieckij Austryje na Republikã Austryje a tyż zakŏzoł unije Niymiec z Austryjōm. Mimo zakŏzu, 1 paździyrnika 1920 (już we [[Austryjŏckŏ Republika|Austryjŏckij Republice]]) ôstoł uzdany absztimōng ô uniji z Niymcami, kery ôstoł przekludzōny ino we prowincyjach Salzburg a Tirol we kwiytniu a mŏju 1921 roku. Wyniki absztimōnga we tych prowincyjach były we wiynkszości za unijōm<ref>{{Cytuj strōnã|url=https://ww1.habsburger.net/en/chapters/austrian-attempts-unite-germany-founding-republic-referendums-tyrol-and-salzburg-1921|tytuł=Austrian attempts to unite with Germany from the founding of the republic to the referendums in Tyrol and Salzburg in 1921|data dostympu=2022.05.01|ôpublikowany=The World of the Habsburgs|jynzyk=en}}</ref>. Po utworzyniu republiki, do Niymieckich Zachodnich Madziarōw, rechty rościyły se we tym samym czasie Austryjŏ a [[Madziarskŏ Republika Rad]]. 10 września 1919 podug traktatu we Saint-Germain-en-Laye Niymiecke Zachdonie Madziary ôstały przidzielōne Austryje, bezto iże yntynta chciała ôsłabić Madziarskõ Republikã Rad, a tyż bezto iże teryny te były zaôbycz pōmiyszkiwane ôd Niymcōw. 13 paździyrnika 1921 , już po upŏdku Republiki Niymieckij Austryje, madziarski regiyrōnek zôbowiōnzoł sie do wycŏfaniŏ armije z tego landu.<ref>{{Cytuj strōnã|url=https://ww1.habsburger.net/en/chapters/burgenland-gained|tytuł=Burgenland Is Gained|data dostympu=2022.05.01|ôpublikowany=The World of the Habsburgs|jynzyk=en}}</ref>

{{Przipisy}}

[[Kategoryjo:Historyczne państwa we Ojropje]]