Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik

Ze Wikipedia
(Pōnkniyntŏ ze SSSR)
Союз Советских Социалистических Республик Sojuz Sowietskich Socyalisticzeskich Riespublik
Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik
1922–1991
Fana Sojusza Socjalistycznych Sowjeckich Republik
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Sojusza Socjalistycznych Sowjeckich Republik Wapyn Sojusza Socjalistycznych Sowjeckich Republik
Motto: (rusko) Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
(Proletariusze wszyjskich krajůw łůnczyć śe!)
Hymn:
Государственный гимн СССР

(Hymn państwowy SSSR)
Położynie Sojusza Socjalistycznych Sowjeckich Republik
Kōnstytucyjŏ Kůnstytucyjo Sojusza Socjalistycznych Sowjeckich Republik
Republiki SSSR Armyńsko SSR, Azerbejdżańsko SSR, Bjołorusko SSR, Estůńsko SSR, Gruźińsko SSR, Kazachsko SSR, Karelo-Fińsko SSR, Kirgisko SSR, Litewsko SSR, Łotewsko SSR, Mołdawsko SSR, Rusko FSSR, Tadżycko SSR, Turkmyńsko, SSR Ukrajińsko SSR, Ůzbecko SSR
Ôficjalnŏ gŏdka rusko
Używanŏ gŏdka uormjańsko, azersko, bjołorusko, estůńsko, gruźińsko, kazachsko, kirgisko, litewsko, łotewsko, růmůńsko, rusko, tadżycko, turkmyńsko, ukrajińsko, ůzbecko
Stolica Moskwa
Polityczny systym dyktatura kůmuńistycznyj partyje
Zorta państwa republika federalno
Piyrszy Prziwůdca SSSR Władimir Leńin
Ôstatni Prziwůdca SSSR Michaił Gorbaczow (prezydynt)
Szef rzōndu Prymier Iwan Siłajew (uostatńi)
Wiyrchnia
 • cołkŏ

22 402 200 km²
waluta sowjecki rubel (SUR)
Traktat uo nastůńu SSSR 1922
Rozpad 1991
Dōminujōncŏ religijŏ atejizm (państwowy), prawosławje
Czasowŏ strefa UTC +2 (Mińsk)
+13 (Kamczatka)
Internetowŏ dōmyna .su
Kod autowy SU

Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik (ros. Союз Советских Социалистических Республик, СССР, trb. Sojuz Sowjetskich Socjalisticzeskich Rjespublik), inakszy SSSR, Sojusz Sowjecki – historyczne kůmuńistyczne (socjalistyczne) państwo w půłnocnyj a schodńij Ojropje a půłnocnyj a strzodkowyj Azyji.

Uobyjmowało plac kole 22 mln km² uod Bałtyckigo a Czornego Morza do Pacyfiku (nojsrogsze we historyji nowożytnyj śwjata), istńało uod 30 grudńa 1922 do 26 grudńa 1991.

SSSR powstoł po swyćynstwje bolszewikůw we důmowyj wojńe ze „bjołymi” (wojskami kůntrrewolucyje) i interwyncyji zagrańicznych mocarstw. W latach trzidźestych SSSR zrealizowoł industrjalizacyjo kraju i stoł śe ekůnůmicznom i wojskowom potyngům. Trwoł tyż wtynczos uokres jeszcze śylńyjszych represyjůw i moc uosůb uostało skozanych na śmjyrć abo hereszt. Uokres władze Stalina (umrził w 1953) nazwano było ńyskorzij stalińizmym.

We 1939 SSSR cuzamyn ze naźistowskimi Mjymcami napod na Polska, co bůło poczůntkym drugij śwjatowyj wojny. 22 czyrwńa 1941 mjymjecko-sowjecki sojusz skůńczůł śe angrifym naźistůw SSSR, uodtůnd SSSR bůł jednym z trzech głůwnych aljantůw II śwjatowyj wojny. SSSR uobrůńůł śe, wygroł wojna i jego armijo zdobůła Berlin.

Po 1945 roku SSSR stoł śe jednym z dwůch (społym z USA) śwjatowych potyng. Rywalizowoł z USA uo wpływy na śwjeće, co nazwano było źimnům wojnům.

W latach uoźymdźeśůntych XX stolećo SSSR społym z inkszymi regyrůnkami kůmuńistůw we schodńij Ojropje wpod w kryzys i na kůńec rozpod śe we 1991 roku, kej jego republiki uoznajmjůły ńyzoleżność jak uosobne państwa.

Republiki sojuszu[edytuj | edytuj zdrzōdło]

S kůńcym swojigo istńyńo, we 1991, SSSR mjoł do kupy pjyntnośće republik (Zakałkasko FSSR we 1936 roku podźelůno na Armyńsko SSR, Azyrbejdżańsko SSR a Gruźińsko SSR; Karelo-Fińsko SSR wklůdzono do Ruskij FSSR we 1956 roku). Nojsrogszo s republik, tako skuli ludnośći, placu, jako śyły polityczno-ekůnůmicznyj, bůła to Rusko FSSR. S kůńcym istńyńo tygo państwa we SSSR kole uůnych 15 republik bůło tyż 20 republik autonomicznych, 8 uobwodůw autonomicznych, 10 uokryngůw, a jeszcze 6 krajůw a 123 uobwodůw.

Republiki SSSR Lota Państwa dźiśejsze WSP NATO OU EAWG GUAM
Armyńsko SSR¹ 1936-1991 Armyńijo 1991 - - - -
Azerbejdżańsko SSR¹ 1936-1991 Azerbejdżůn 1991 - - - 1997
Bjołorusko SSR 1922-1991 Bjołoruś 1991 - - 2002 -
Estůńsko SSR 1940-1991 Estůńijo - 2004 2004 - -
Gruźińsko SSR¹ 1936-1991 Gruzyjo 1993-2008 - - - 1997
Kazachsko SSR 1936-1991 Kazachstan 1991 - - 2002 -
Karelo-Fińsko SSR² 1940-1956 Rusyjo - - - - -
Kirgisko SSR 1936-1991 Kirgistan 1991 - - 2002 -
Litewsko SSR 1940-1991 Litwa - 2004 2004 - -
Łotewsko SSR 1940-1991 Łotwa - 2004 2004 - -
Mołdawsko SSR 1940-1991 Mołdawijo 1991 - - - 1997
Rusko FSSR 1922-1991 Rusyjo 1991 - - 2002 -
Tadżycko SSR 1929-1991 Tadżykistůn 1991 - - 2002 -
Turkmyńsko SSR 1925-1991 Turkmyńistan 1991-2005 - - - -
Ukrajińsko SSR 1922-1991 Ukrajina 1991-2018 - - - 1997
Ůzbecko SSR 1925-1991 Ůzbekistan 1991 - - - 1999-2005
¹ do 1936 Zakaukasko FSSR

² we 1956 wkludzono do Ruskij FSSR