Brudnopis/Chorzów: Porōwnanie wersyji
Nie podano opisu zmian |
Zocny uoštřodek |
||
Linijŏ 1: | Linijŏ 1: | ||
{{Uůnč|Chořůw}} |
{{Uůnč|Chořůw}} |
||
{{uortůgrafijo}} |
{{uortůgrafijo}} |
||
'''Chořůw''' ([[Ńymjecko godka|ńym.]]: Königshütte, [[Polsko godka|pol.]]: Chorzów, do [[1934]] - Krůlewsko Huta) - mjasto we [[Polska|Polsce]], na [[Gůrny Ślůnsk|Gůrnym Ślůnsku]], kole [[Katowice|Katowic]]. |
'''Chořůw''' ([[Ńymjecko godka|ńym.]]: Königshütte, [[Polsko godka|pol.]]: Chorzów, do [[1934]] - Krůlewsko Huta) - mjasto we [[Polska|Polsce]], na [[Gůrny Ślůnsk|Gůrnym Ślůnsku]], kole [[Katowice|Katowic]]. Zocny uoštřodek gospodarčy, baj a kulturowy. Mo recht powjata. |
||
==Gyjografijo== |
==Gyjografijo== |
Wersyjŏ ze dnia 22:44, 29 siy 2008
Pojawjůła śe propozycyjo, coby skuplować tyn artikel ze artiklym [[::Chořůw|Chořůw]]. |
Tyn artikel niy zawiyrŏ dobryj wersyje ślōnskigo alfabetu. Niykere słowa mogōm być pisane bez ú, v, č, ř, š, ž abo blank podle polskij ôrtografije. Mogōm tyż wystōmpić felery ôrtograficzne. Jeźli możesz, zmiyń tyn zapis. |
Chořůw (ńym.: Königshütte, pol.: Chorzów, do 1934 - Krůlewsko Huta) - mjasto we Polsce, na Gůrnym Ślůnsku, kole Katowic. Zocny uoštřodek gospodarčy, baj a kulturowy. Mo recht powjata.
Gyjografijo
Chořůw ležy na Bytůńsko-Katowicki Plaski Zwyžyńe, kero je tajlům Zwyžyny Šlůnzki. Bez Chořůw przepuywo řyka [[Rawa], kero je fest zamarašůno. Sůmśaduje s Katowicůma, Rudům Šlůnzkům, Śwjyntochlowicůma, Śymjanowicůma, Pjekarůma Šlůnzkyma a z Bytůńym.
Zwykowy a admińistracyjowy tajlůng
Uod downa ludźe tajlujům Chořůw na:
- Chořůw Mjasto, inakšy Cyntrům
- Drugi Chořůw
- Krojcok, inakšy Stary Chořůw - nojstoršo tajla štadu
- Hajduki, inakšy Chořůw Batory
- Maćejkowice, kere ležům kole Krojcoka
- Klimzowjec - uośedle coroz czyńšci připisowane do Cyntrům
- Pńoki
- Wjyrchńe Uogewńiki
- Šarloćińec
Admińistracyjowo Chořůw sztykluje śe na štyry vjyrtle:
- Centrum
- Chorzów II
- Chorzów Stary
- Chorzów Batory
Do žodnygo ze vjyrtli Chořůwa ńe zaličo śe Wojewódzkigo Źelyńca Kultury a Alowańo, kjery na teryńe štadu ležy.
Gyšichta
- 24 čyrwjyńa 1257 - naškryflano uostaua urkůnda, kero zezwolaua na lokacyjo dorfu Chořůw (Chareu) Božogrobcům ze Mjechowa. Spisou go kśůnže Władysław Opolski
- 1778 - uodkryće zuožůw wůngla we Chořowje
- 1790 - začynto wydobywać wůngjel na půźńejšej Gůře Redyna
- 1791 - drugo gruba we Chořowje - "Prinz Carl von Hessen", kerům w roku 1800 nazwano "Königsgrube"
- 1799 - hrabja Friedrich Wilhelm von Reden nadou nazwa Königshütte (Krůlewsko Huta) nowo uotwartymu uośrodkowi metalurgiji
- 1809 - powstou lazaryt přy dźiśejšej ulicy Strzelców Bytomskich
- 1853 - přy uobecnośći wuadcy Prus Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna postawjůno pomńik hrabjego von Redena
- 1864 - poświyńceńe piršego kośćůua powouańo śwjyntej Barbary
- 1868 - Königshütte dostaje štadrecht, Chořůw dalyj niy jest štadem
- 1868 - utwořyńe piršego banhofu w štadće - Königshütte Mitte, čyli dźiśejše Chorzów Miasto
- 1872 - zapadua decyzjo uo budowje huty we Hajdukach, kere wtedy ńy naležauy do Königshütte
- 1903 - gůrne i dolne Hajduki pouončůno i nazwano Bismarckhütte
- 1921 - suynny plebiscyt, mieškůńcy Krůlewskjej Huty uopowiedźeli śe we 75% za přynaležnośćům do Ńymjec, zaś mieškůńcy uokoličnych wśi w 60% za tym, coby Ślůnsk naležou do Polski
- 1 lipca 1934 - do Krůlewskjej Huty wuůnčůno okolične wśe - Chořůw, Maćejkowice i Nowe Hajduki. Powstaue mjasto nazwano Chorzów.
- 1939 - do Chořowa wuůnčůno Wjelkie Hajduki. Wybuch drugjej wojny śwjatowej, Chořůw bez walk wćelono do III Řešy
- 1945 - wojska radzieckie wuončyuy Chořůw do Polski, masowe wyśedleńo Ślůnzokůw, masowo imigracjo goroli, wywůz ślůnskich bergmanůw do ZSRR, na radźeckich grub
- 1951 - rozpočyńće budowy Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku
- 2006 - katasrtofa budowlano na tereńe Międzynarodowych Targów Katowickich, zginyuo 65 osůb
Gospodarko
Przemysł
Historio miasto wionže sie ściśle ze rozwojem gůrnictwa, hutnictwa, energetyki i chemiji. Teroz wšyskie gruby som pozawierane, dziauanie hut jest uograničone. W Chorzowie som jednak dalyj Zakuady Azotowe kaj i Elektrociepuownio ELCHO. Chorzów mo tyž suynne zakuady KONSTAL, kaj sie produkuje bany.
Handel
Centrum handlůwym Chorzowa jest ulica Wolności. Poza tym jest we Chorzowie pora supermarketůw.
Transport
We Chorzowie jest dobrze rozwiniento sieć ruchu banowego kaj i autobusowego. Poza tym som tukej trzy banhofy - Chorzów Miasto, Chorzów Batory i Chorzów Stary. Muster:ŚW stub