Atyny
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artykuł je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskigo jynzyka. Żeby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artykułu ô nim. |
Spůłrzyndne: 38°00' N 23°43' E
| Atyny | |
 Widok Atyn | |
| Państwo |  Grecyjo
|
| Rygjůn | Attyka |
| Burmistrz | Kaklamanis Nikitas |
| Plac | 38,964 km² |
| Położyńe | 38°00' N 23°43' E |
| Wysokość | 70 m n.p.m. |
| Ludźi (2001) • liczba ludźi • gynstość • aglomeracyja |
745 514 19 133 os./km² 3 761 810 |
| Nr kerunkowy | 210, 211, 212 |
| Pocztowy kod | 10x xx, 11x xx, 120 xx |
| Rejestracyjne tabule | Yxx, Zxx, Ixx |
| Mjasta partnerske |  Waszyngtůn Los Angeles Chicago Filadelfia Boston Montreal Paryž, Francja Lizbůna Řim Genua Florencyjo Madryt Barcelůna Cali Praga Moskwa Pekin Xi'an Stambuł Belgrad Nikozja Bejrut Santiago de Chile Rabat Kajir Cuzco Erywań Sofijo Bukarešt Warszawa Kijůw Tirana Tbilisi Lublana Hawana Betlejym Kluž-Napoka
|
Położyńe na karće kraju   Atyny | |
| Neczajta mjasta | |
 Galeryjo zdjyńć w Wikimedia Commons
| |
Atyny (nowogrecke Αθήνα Athina, klasycznŏ greka Ἀθῆναι Athynaji, łac. Athenae) – głōwne i nojsrogsze miasto Grecyje. Jedyn ze nojważniyjszych ôstrzodkōw turystycznych Europy ze zabytkami kultury antycznyj. Miasto mŏ 745 tys. mieszkańcōw, co żyjōm na 38,964 km.kw., a cołki ôbszar metropolitalny mo 3,5 milijōna miyszkańcōw i 411,717 km kw.
Historyjo[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Poczōntkym Atyn bōł zōmek warowny z ôkresu mykyńskigo (połowa II tysiōncleciŏ p.n.e.) na zgōrzu Akropolis; niyskorzij naôbkoło niego, na sōmsiednich zgōrzach powstało sroge miasto ze agorōm, Areopagym (miyjscym sōndōw), świōntyniami i gmachami użyteczności publicznyj. Akropolis przekształciyło sie we miyjsce kultu (Akropol Atyński). We 480 roku p.n.e. miasto zbulyli Persowie, ôdbudowa Tymistakles zaczōn ôd postawiyniŏ nowych murōw. Nojsrogszy rozkwit przipŏd na panowanie Peryklesa (443-429 p.n.e.), co m.in. połōnczōł Atyny z Pireusym (ôba ôbtoczōł murami) i zmodernizowoł Akropolis. W ôkresie antyku Atyny były państwym-miastym (polis) ô ustroju dymokracyje bezpostrzednij, jednym ze nojważniyjszych we antycznyj Grecyji.
Atyny ôstały zniszcżōne m.in. ôd Herulōw i Wizygotōw. Skludzōne do poślednij role ôd panujōncych ôd 1458 Turkōw. We XIX stoleciu wrōciyły do staryj rangi po ôstaniu głōwnym miastym niypodległyj ôd 1834 roku Grecyje.
Zabytki[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Do nojważniyjszych zabytkōw Atyn noleżōm:
- Akropol atyński;
- antycznŏ agora ze Stoōm Attalosa,
- Forum rzimske ze Wieżōm Wiatrōw, bibliŏtyka Hadriana
- smyntŏrz Keramejkos;
- dzielnica Hadrianopolis z ôkresu rzimskigo ze Świōntyniōm Zeusa Ôlimpijskigo,
- kościoły bizantyjske Panaga Gorgoepikoos, Kapnikarea.
Klimat[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Ateny sōm we strefie klimatu subtropikalnego[1][2] zorty postrzōdziymnyj[3], z lekimi zimami i dugimi, ciepłymi, czyńsciowo gorkimi latami.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznŏ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Postrzednie tymperatury w dziyń [°C] | 13.3 | 13.9 | 16.6 | 20.0 | 25.2 | 30.4 | 33.4 | 33.7 | 28.7 | 23.5 | 18.8 | 14.7 | 22,7 |
| Postrzednie dobowe tymperatury [°C] | 10.1 | 10.4 | 12.7 | 15.9 | 20.5 | 25.5 | 28.5 | 28.8 | 24.3 | 19.7 | 15.3 | 11.8 | 18,6 |
| Postrzednie tymperatury w nocy [°C] | 6.8 | 6.8 | 8.8 | 11.7 | 15.8 | 20.6 | 23.6 | 23.8 | 19.8 | 15.9 | 11.7 | 8.8 | 14,5 |
| Ôpady [mm] | 56.9 | 46.7 | 40.7 | 30.8 | 22.7 | 10.6 | 5.8 | 6.0 | 13.9 | 52.6 | 58.3 | 69.1 | 414,1 |
| Postrzedniŏ liczba dni z ôpadami | 12.6 | 10.4 | 10.2 | 8.1 | 6.2 | 3.7 | 1.9 | 1.7 | 3.3 | 7.2 | 9.7 | 12.1 | 87 |
| Postrzednie nasłōneczniynie (w godzinach) | 159 | 168 | 189 | 225 | 304 | 360 | 384 | 360 | 252 | 198 | 144 | 105 | 2848 |
| Zdrzōdło: Climatebase[4] (ôd 2000 r.) | |||||||||||||
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznŏ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Postrzednie tymperatury w dziyń [°C] | 13.5 | 14.3 | 16.9 | 21.1 | 26.5 | 31.7 | 34.5 | 34.3 | 29.7 | 24.1 | 18.7 | 14.4 | 23,3 |
| Postrzednie dobowe tymperatury [°C] | 10.3 | 10.8 | 12.9 | 16.7 | 21.7 | 26.6 | 29.4 | 29.2 | 25.0 | 20.1 | 15.4 | 11.5 | 19,1 |
| Postrzednie tymperatury w nocy [°C] | 7.1 | 7.2 | 8.9 | 12.2 | 16.8 | 21.4 | 24.2 | 24.1 | 20.3 | 16.0 | 12.0 | 8.5 | 14,9 |
| Ôpady [mm] | 50.5 | 44.6 | 46.6 | 28.4 | 17.1 | 8.7 | 8.7 | 5.4 | 22.3 | 41.9 | 71.8 | 73.1 | 419 |
| Zdrzōdło: meteoclub.gr[5] (1987-2016) | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 15,4 | 15,0 | 15,2 | 15,7 | 18,5 | 22,6 | 25,7 | 26,3 | 25,0 | 22,2 | 19,1 | 16,6 | 19,8 |
Przipisy
- ↑ Jahreszeitenklimate nach Troll und Paffen.
- ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
- ↑ World Kart of Köppen–Geiger Climate Classification
- ↑ Афины,Греция #16716
- ↑ Το αρχείο του Θησείου
- ↑ Athens average sea temperature – seatemperature.org.
