Pōdź kaj inhalt

Bioły damfer

Ze Wikipedia
 Ślabikŏrzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.
Dej pozōr: użytŏ ôstała ajnfachowŏ zorta tego szrajbōnka (bez niykerych liter)
Bioły damfer

Kyrgysko brifmarka ze scynōm ze ksiōnżki
Ôryginalne miano Белый пароход
Biełyj parochod
Autōr Czyngyz Ajtmatow
Ôryginalnŏ gŏdka rusko
Data wydaniŏ 1970.
Plac wydaniŏ Cajtōng «Nowy Świat»

Bioły damfer (rus. Белый пароход, Biełyj parochod, kyrg. Ак кеме, Ak keme) to je nowela ôd kyrgyskigo pisorza Czyngyza Ajtmatowa, ôpublikowano we 1970. roku. We ksiōnżce brutalny ôpis sowieckich realiōw życio we kyrgyskich gōrach przeploto sie ze ludowymi powiarkami i mitami.

Na podstawie ksiōnżki bōły nakryncōne dwa fylmy: we 1976. roku we reżyseryji Bołota Szamszijewa a we 2020. we reżyseryji Artykpaja Sujundukowa.

Historyjo powstanio

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Czyngyz Ajtmatow, autōr nowele

Inszpiracyjōm dlo Ajtmatowa bōła rajza na pastwisko Karkyra we poszukowaniu starych kamiynnych statujōw. Po drōdze, we wiosce Czon-Bet, pisorz trefiōł starego fysztra Momuna Temirow, z kerym bōł malyńki wnuczek. Zaczli ôni kludzić ôżywiōno dyskusyjo, szpacyrowali pora godzin wzduż rzyki Tüp, tōż Ajtmatow do statujōw w tyn dziyń niy dojechoł. Po tyj godce Ajtmatow mioł pedzieć: «To, co'ch usłyszoł, zaspokojōło mōj głōd»[1].

Po powrocie Ajtmatow siod do pisanio nowele, kero po poruch tydniach bōła fertig. Ôstała wydurkowano we żurnalu «Nowyj mir» (Nowy Świat), we piyrszym nōmerze za 1970. rok[2]. Pierwotne miano, kere autōr nadoł noweli, brzmiało «Po bojce» (rus. После сказки), nale szefredachtōr żurnala Aleksandr Twardowski uznoł, iże te miano je za nudne, i doł forszlag miana «Bioły damfer»[3].

Momun Temirow, kery posużōł piyrwomustrym, żōł ze swojōm babōm i wnukym we staryj chaupie we Czon-Bet i przi trefie z Ajtmatowym bōł 60 lot stary. Umrzōł na poczōntku 90. lot, a jego wnuk, Eldos, pozbawiōny starzikowyj flyjgi, wpod we problymy z prawym i trefioł do heresztōw[4].

Fabuła

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Widzik na jezioro Ysyk-Köl i gōry Tien-Szan

Głōwnym bohaterym ksiōnżki je siedmioletni synek, kerego miano niyma ujawniōne. Miyszko ze starzikym Momunym i jego babōm, z ōnklym Orozkułym, co robi za fysztra, ciotkōm Bekej, arbajtrym Sedakmatym a jego ślubnōm Gülżamał we ôddalōnyj ôsadzie we leśnym rezerwacie w gōrach Tien-Szan we Kyrgystanie. Ôjce go pociepli przi szajdōngu, jego muter miyszko w mieście i założōła nowo familijo. Fater robi za matroza na szifie na jeziorze Ysyk-Köl. Tak aby pado starzik Momun, kerymu bajtel wierzi. Orozkuł je despotycznym i złym czowiekym, kery niyma rod ze swojigo życio i drynczy wszyjskich doôbkoła, bo je sfrustrowany brakym włosnego dziecka, tōż czynsto ôżarty piere swoja ślubno Bekej, Momunowa cera. Korzisto tyż ze swojij pozycyje (je głōwnym fysztrym), tōż mo nad inkszymi władza.

Bajtel niy mo kamratōw, z kerymi mōg by sie bawić, tōż żyje we włosnym fantastycznym świecie. Wierzi we Rogato Muter-Jelynica ze kyrgyskich wierzyń, kero kejsik chowała dwōjka ôstatnich dziecek, co uciykłe placu masakry jejich plymiynia. Jego szacami sōm kamiynie, flance, starzikowa perfekta i szkolno tasza, kero kupiōł mu ōpa, kej bajtel mioł iś do szkoły. Czynsto bez ta perfekta ôglōndo bioły damfer na jeziorze, a potym marzi ô tym, coby zamiynić sie w ryba a popłynōńć ku swojimu fatrowi, co go nigdy niy widzioł. Bez lato akuratnie trynuje nurkowaniy wele groble na rzyce.

Yntlich bajtel idzie do szkoły, na co dugo czekoł. Starzik kożdydziyń ôdwozi go kōnno i prziwozi nazod, bo szkoła znojduje sie we dalekij wiosce. Bajtel szkoła mo rod, tōż czas mijo mu tam gibko. Prziłazi zima, wczos keryj wieczory umiylajōm mu ôzprawiane ôd Momuna bojki, a potym zaś lato, kej pastyrze czynto zatrzimujōm sie ze swojimi stadami na łōnce niydaleko ôd ôsady. Orozkuł kludzi wtynczos podejzdrzane interesy, wymiynio miynso i gorzoła na drzewo, chocioż zakozano je wycinka rzodkich, chrōniōnych sosyn. Kej przichodzi podzim, Orozkuł musi te strōmy dostarczyć, a to je ciynżko robota. Kej przi transzporcie bezma dochodzi do tragedyje, miyndzy Momunym a ziyńciym wybucho haja.

Miost mynczyć sie przi ciōngniyńciu drzewa, Momun ôstawio Orozkuła a jedzie z poczōntku ôdebrać wnuka ze szkoły. To je za moc dlo cholerycznego Orozkuła. W tym mōmyńcie w rezerwacie pojowiajōm sie downo niywidziane sam marale, kere podug ludowyj powiarki sōm potōmkami Rogatyj Muter-Jelynice. Momun ôzprawio bajtlowi ô maralach, wnuk je nimi zachwycōny i wierzi, że to sama Rogato Muter-Jelynica wrōciōła, coby yntlich prziniyś Orozkułowi wymarzōnego syna, co bōło by z korziściōm dlo wszyjskich. Orozkuł niy przejmuje sie pojawiyniym sie dziwokich zwierzōnt, ściyko sie na szwigerfatra, grozi mu wyciepniyńciym z roboty, a na wieczōr po swadzie z Momunym żynie z chałpy swoja baba. Kej nastympnego dnia syneczek wroco ze szkoły, Momun ôzprawio mu ô jelyniu, kerego widzioł. Ôba wierzōm, iże to sama Rogato Muter-Jelynica wrōciōła, coby yntlich dać Orozkułowi syna, co by go udobruchoł.

Pozōr, spoiler zakōńczynio

Potym syneczek sōm trefio marali, kere sie go niy bojōm, bo nigdy przōdzij niy widziały czowieka. Tego wieczora syneczek je niymocny, zasypio ze tymperatyrōm i dyrgōwkami. Kej nastympnego dnia wszyjscy robiōm we lesie, jejich ôczōm zaś pokazujōm sie marale. Miost radować sie jejich ôbecnościōm, postanowiajōm jich ubić i upiyc. Momun je zgorszōny, nale zgodzo iś na gōn, na kerym ubijo marala, co go moralnie załōmuje. W tyn wieczōr, kej inksi rychtujōm sie do fajrowanio i uczty, Momun sie ôżyro. Syneczek niy poradzi spokopić, co je louz, i je zdumiōny stanym starzika. Kej widzi urzniynto gowa ôd marala i jego miynso na stole, jego świat sie wali. Kej inksze chopy sie lachajōm, zajodajōm i ôbśmiywajōm Momuna, ôn wychodzi z chałpy. Syneczek, kej to widzi, leci ku rzyce. Ciepie sie do rzyki, coby stać sie rybōm i uciyc z tego świata.

„ Ôdpłynōł'ś, syneczku, ku swojij bojce. Wiedzioł żeś, że nigdy niy staniesz sie rybōm? Że niy dopłyniesz do Ysyk-Köl, niy ôboczysz biołego damfra? (...) Ôdciep żeś to, z czym niy zgodzała sie twoja dzieciynco duszyczka. Przeżōł'ś swoje krōtke życie choby blic, kero yno roz blyśnie i gaśnie. (...) Żegnōm cie, syneczku, i powtorzōm twoje słowa: «Witej, bioły damfrze, to'ch je jo». ”

Recepcyjo

[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Nowela zbudziōła żywe dyskusyje ôd razu po publikacyji. Na łōmach «Nowego świata» bōły publikowane artikle ôd Anuarbeka Alimżanowa a Dmitrija Starikowa, co krytykowali autora ze pesymistyczny ôbroz ludzkości, postawiyniy bohaterōw we sytuacyji bez wyjścio i nakryślyniy fatalistycznyj wizyje wydarzyń. Joseph Mozur Jr. sformułowoł głōwno przeciepka sowieckij literackij krytyki tak, iże ôna ôdciepowała tragedyjo syneczka jak niykōmpatybilno ze ôptōmistycznōm teleologijōm życio we socjaliźmie[5].

Ajtmatow niy zgodziōł sie na ze takimi ôpinijami krytykōw i we artiklu «Kōnieczne uściślynia» tuplikowoł:

„ Tragiczny finał «Biołego damfra» ôkozoł sie niyukniōny (...) skuli tego, że dobro, reprezyntowane ôd syneczka, bōło niy do pogodzynio ze złym, reprezyntowanym ôd Orozkuła. A syneczek bōł syneczek i brutalnyj siyle Orozkuła mōg prociwstawić yno swoja niyzgoda. Pasywno dobroć Momuna kōńczy sie fiaskym, a niyzgoda syneczka na zło ś nim ôstowo. Z tōm niyzgodōm ôn «ôdpływo»... I jeźli ôn znojdzie przistań we sercach ôd czytoczōw, to w tym je ônego siyła, a niy «beznadzieja». Prowda pedzieć, je żech stolc ze swojigo syneczka[6]. ”


Upamiyntniyniy

[edytuj | edytuj zdrzōdło]

We 2009. roku Kyrgystan ymitowoł seryjo pamiōntkowych strzybnych mōnet ô wercie 10 sōmōw, poświyncōnych twōrczości Ajtmatowa. Pojstrzōd nich bōła tyż jedna poświyncōno «Biołymu damfrowi» – na rewersie widać syneczka, kery dziwo sie bez perfekta na Rogato Muter-Jelynica na tle jeziora Ysyk-Köl ze szifym. Tego samego roku kyrgysko poczta wypuściōła brifmarki, co nawiōnzowały do literatury, na jednyj ś nich je syneczek z perfektōm i jelynica. We mieście Czołpon-Ata wele chałpy-muzyju Ajtmatowa znojduje sie rzeźba, kero przedstowio głōwnego bohatera ksiōnżki[7].

  • Mōneta 10 sōmōw ze 2009. roku
    Mōneta 10 sōmōw ze 2009. roku
  • Brifmarka ze 2009. roku
    Brifmarka ze 2009. roku

Przekłady

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Cəmil Əlibəyov, autōr azerskigo przekładu

Ksiōnżka doczkała sie wiyncyj jak trzidziestuch przekładōw na roztōmajte godki świata, z kerych piyrsze powstowały już we pora miesiyncy po jeji publikacyji.

Przekłodocze przijyni rōżne sztrategije co do jeji miana. We niykerych godkach używo sie gynau dosłownego przekładu (Bioły damfer), tak je do przikładu po niymiecku (Der weiße Dampfer) abo we angelskim przekładzie ôd Feifer (The White Steamship). Niykere ale przekłodocze postanowiyli użyć hiperōnimu i we mianie pojowio sie niy gynau damfer, a ôgōlniyjsze słowo szif. Tak je do przikładu we polskim przekładzie (Biały statek), czeskim (Bílá loď) abo angelskim ôd Ginsburg (The White Ship). Francusko przekłodoczka ôzwinyła miano ksiōnżki a wydała ja jak Il fut un blanc navire (dosłownie: Bōł jedyn bioły szif).

Przekłodocz na łatwijsko godka nadoł noweli tytuł zgodny z ôryginalnōm idyjōm Ajtmatowa Po bojce, a nowy tytuł, nadany po kōnsultacyjach ze redachtorym, podoł we nawiasie: Kad pasaka beigusies (Baltais kuģis).

Ksiōnżka je dostympno we trzech amtowych godkach Ślōnska: polskij, czeskij a miymieckij (we trzech przekładach). We 2024. roku włościciel wydownictwa Silesia Progress anōnsyrowoł plan wydanio ślōnskigo przekładu[8].

Godka Miano ôd autora Miano ôd ksiōnżki Przekłodocz(ka) Rok wydanio
albańsko Çingiz Ajtmatov[pozōr 1] Anija e bardhë[9] Lili Bare 1993
angelsko Chinghiz Aitmatov The White Steamship[10] Tatyana Feifer 1972
Chinghiz Aitmatov The White Ship[11] Mirra Ginsburg 1972
arabsko جنكيز ايتماتوف السفينة البيضاء (Al-Safinat al-Bajda') Majid Alaa El-Din 2016
azersko Çingiz Aytmatov Ağ Gəmi Cəmil Əlibəyov 1980
bōłgarsko Чингиз Айтматов Белият параход (Belijat parachod)[12] Nediałka Christowa 1976
czesko Čingiz Ajtmatov Bílá loď[13] Zdeňka Psůtková 1972
estōńsko Tšõngõz Aitmatov Valge laev[14] Hans Luik 1971
fińsko Tšingiz Aitmatov Valkoinen laiva[15] Ulla-Liisa Heino 1972
francusko Tchinguiz Aïtmatov Il fut un blanc navire[16] Lily Denis 1986
grecko Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ Tὸ ˝Aσπρο καραβάκι[pozōr 2] (To aspro karawaki)[17] Eleni Bakopulu 1977
gruzińsko ჩინგიზ აითმათოვი თეთრი ხომალდი (Tetri chomaldi)[18] Tengiz Czchaidze 1986
japōńsko チンギス・アイトマトフ 白い汽船 (Shiroi kisen) Okabayashi Gumi 1984
italsko Chinghiz Aitmatov Il battello bianco Gigliola Venturi 1972
Il battello bianco Giuseppe Pitt 1974
La nave bianca Erica Klein 1987
kazachsko Шыңғыс Айтматов Ақ кеме (Aq keme)[19] Kałtaj Muchamietżanow 1973
kyrgysko Чыңгыз Айтматов Ак кеме (Ak keme)[20] Aszym Żakypbekow 1978
latwijsko Čingizs Aitmatovs Kad pasaka beigusies (Baltais kuģis)[21] Hugo Rukšāns 1971
litewsko Čingizas Aitmatovas Baltas garlaivis[22] Vilija Šulcaitė 1973
macedōńsko Чингиз Ајтматов Белиот параход (Beliot parachod)[23] Spasa Błaszkowska 1975
madziarsko Csingiz Ajtmatov Fehér hajó[24] Fehér János a Láng Anikó 1971
mandaryńsko 钦吉斯·艾特玛托夫 白轮船 (Bái lúnchuán) Li Gang 2017
mōngolsko Чингиз Айтматов Цайран харагдах хөлөг онгоц (Cajran charagdach chölög ongoc)[25] Sambuugijn Badraa 2016
niymiecko Tschingis Aitmatow Der weiße Dampfer[26] Hans-Joachim Lambrecht 1971
Tschingis Aitmatow Der weiße Dampfer[27] Charlotte Kossuth 1992
Tschingis Aitmatow Der weiße Dampfer[28] Uwe Groth 1993
norwesko Čingiz Ajtmatov Den hvite dampbåten[29] Ellinor Kolstad 1977
ôrmiańsko Չինգիզ Այթմատով Սպիտակ շոգենավը (Spitok szogenawy) Anahit Sahinian 1977
ōzbecko Чингиз Айтматов Оқ кема[pozōr 3] (Oq kema)[30] Asil Rashidov 1973
persko چنگیز آیتماتف کشتی سفید (Keszti sefid)[31] Ebrahim Darabi 2017
polsko Czingiz Ajtmatow Biały statek[32] Marta Okołów-Podhorska 1972
portugalsko Tchinguiz Aitmatov O Navio Branco[33] Alexandre Bazine 1991
rōmōńsko Cinghiz Aitmatov Vaporul alb[34] Nicolae Iliescu 1972
Чингиз Айтматов Вапорул алб[pozōr 4][35] 1981
Cinghiz Aitmatov Vaporul alb[36] Nicolae Ionescu 1989
singalesko චින්ගීස් අයිත්මාතව් සුදු නැව (Sudu næva)[37] Chulananda Samaranayake 2008
słowiocko Čingiz Ajtmatov Biela loď[38] Elena Krišková 1971
szpaniolsko Chinguiz Aitmatov La nave blanca[39] Isabel Vicente 1988
szwedzko Tjingiz Ajtmatov Den vita ångbåten[40] Lars Erik Blomqvist 1990
turecko Cengiz Aytmatov Beyaz gemi[41] Refik Özdek 1991
turkmyńsko Çingiz Aýtmatow Ak gämi[42] Atajan Tagan, Amannazar Ashyrov 1979
ukrajińsko Чингіз Айтматов Білий пароплав (Bilyj paropław)[43] Mykyta Szumyło 1983
wietnamsko Chinghiz Aitmatov Con Tàu Trắng[44] Phạm Mạnh Hùng 1982

Adaptacyje

[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Fylmy

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
  • 1976 – «Bioły damfer» (Белый пароход), reż. Bołot Szamszijew
  • 2020 – «Szambala» (Шамбала), reż. Artykpaj Sujundukow[45]

Spektakle

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
  • 1973 – «Bioły szif – bojka i niy bojka» (Biały statek – bajka i nie bajka), Tyjater Polskigo Radyja, reż. Wojciech Maciejewski[46]
  • 1977 – «Bioły damfer» (Белый пароход), Baszkirski Pupyntyjater we Ufie, reż. Władimir Sztejn
  • 2002 – «Bioły szif» (Biały statek), Ôpolski Tyjater Pupy a Szauszpilera pm. Alojzego Smolki we Ôpolu, reż. Aleksiej Leliawski
  • 2011 – «Bioły damfer» (Білий пароплав), Bildōngowy Tyjater «Anima» Charkowskigo Norodowego Uniwersytetu, reż. Oksana Dmitrijewa[47]
  • 2021 – «Bioły damfer» (Белый пароход), Biełgorodski Pupyntyjater, reż. Władimir Gusarow
  • 2022 – «Bioły damfer» (Ак пароход), Atniński Tatarski Dramatyczny Tyjater pm. G. Tukaja, reż. Iłsur Kazakbajew
  • 2023 – «Bioły szif» (Ак кеме), Ysykkölski Regiōnalny Tyjater Muzyki a Dramatu we Karakole, reż. Ułanmyrza Karypbajew
  • 2023 – «Bioły szif» (Ak gämi), Turkmyński Muzyczno-Dramatyczny Tyjater we Lebapie, reż. Perhat Hudaýberenow[48]

Uwogi

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
  1. ↑ Na ôbkłodce felernie: Ajhmatov.
  2. ↑ Zopis we ôrtografiji sprzed reformy. We spōłczesnyj greckij godce: Το άσπρο καραβάκι.
  3. ↑ Ksiōnżka wydano przed przejściym ōzbeckij godki na łaciński alfabet.
  4. ↑ Ksiōnżka wydano we Mołdawskij SSR, kaj rōmōńsko godka bōła zapisowano cyrylicōm i fōngowała pod mianym «mołdawsko godka».

Przipisy

  1. ↑ Анастасия Нагорная: «Белый пароход»: краткое содержание и анализ (rus.). Nur.kz, 2020-10-13. [dostymp 2025-10-24].
  2. ↑ Чингиз Айтматов, Белый пароход. «Новый мир. Литературно-художественный и общественно-политический журнал» nr 1/1970, s. 31-100.
  3. ↑ Айнура Кадырманбетова: Айтматовду кайрадан окуганыбызда: «Ак кеме» (kyrg.). Агартуу айдыңы. [dostymp 2025-10-26].
  4. ↑ Асеин Маданбеков: Момун карыянын Айтматовду эргиткен баяны (kyrg.). Азаттык Үналгысы, 2018-12-15. [dostymp 2024-09-29].
  5. ↑ Joseph P. Mozur: Parables from the Past. The Prose Fiction of Chingiz Aitmatov. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 1995. (ang.)
  6. ↑ Чингиз Айтматов: Необходимые уточнения. «Литературная газета», 29.06.1970.
  7. ↑ Фотография: Скульптура к повести Айтматова "Белый пароход" (rus.). Trip Advisor.
  8. ↑ Magdalena Nowacka-Goik, Pejter Długosz: Powieść z motywem zamachu na WTC można też napisać w języku śląskim. 2024-11-09. [dostymp 2025-10-27].
  9. ↑ Çingiz Ajtmatov: Anija e bardhë. Lili Bare (przekł.). Tiranë: Alibinform, 1993. (alb.)
  10. ↑ Chinghiz Aitmatov: The White Steamship. Tetyana Feifer (przekł.). London: Hodder & Stoughton Ltd, 1972. (ang.)
  11. ↑ Chinghiz Aitmatov: The White Ship. Mirra Ginsburg (przekł.). New York: Crown Publishers Inc., 1972. (ang.)
  12. ↑ Белият параход, chitanka.info
  13. ↑ Čingiz Ajtmatov: Bílá loď. Zdeňka Psůtková (przekł.). Praha: Lidové nakladatelství, 1972. (czes.)
  14. ↑ Tšõngõz Aitmatov: Valge laev: muinasjutu järellugu. Hans Luik (przekł.). Tallinn: «Loomingu Raamatukogu» nr 40/41, 1971. (est.)
  15. ↑ Tšingiz Aitmatov: Valkoinen laiva. Ulla-Liisa Heino (przekł.). Helsinki: Kansankulttuuri, 1972. (fiń.)
  16. ↑ Tchinguiz Aïtmatov: Il fut un blanc navire. Lily Denis (przekł.). Messidor, 1986. (fr.)
  17. ↑ ΤΟ ΑΣΠΡΟ ΚΑΡΑΒΑΚΙ, politeianet.gr
  18. ↑ ჩინგიზ აითმათოვი: თეთრი ხომალდი. თბილისი: ნაკადული, 1986. (gruz.)
  19. ↑ Шыңғыс Айтматов: Ақ кеме: повестер мен әңгімелер. Қуандық Мұхаметжанов (przekł.). Алматы: Жазушы, 1973. (kaz.)
  20. ↑ Чынгыз Айтматов: Ак кеме. Ашым Жакыпбеков (przekł.). Фрунзе: «Ала-Тоо», nr 12, 1978. (kyrg.)
  21. ↑ Čingizs Aitmatovs: Kad pasaka beigusies (Baltais kuģis). Hugo Rukšāns (przekł.). Liesma, 1971. (latw.)
  22. ↑ Čingizas Aitmatovas: Baltas garlaivis. Vilija Šulcaitė (przekł.). VAGA, 1973. (lit.)
  23. ↑ Чингиз Ајтматов: Белиот параход. Спаса Блашковска (przekł.). Гоце Делчев, 1975. (mac.)
  24. ↑ Csingiz Ajtmatov: Fehér hajó / A versenyló halála. Európa Könyvkiadó, 1971. (madz.)
  25. ↑ Чингиз Айтматов: Цайран харагдах хөлөг онгоц. Самбуугийн Бадраа (przekł.). 2016. (mōng.)
  26. ↑ Tschingis Aitmatow: Der weiße Dampfer. Hans-Joachim Lambrecht (przekł.). Berlin: Verlag Volk und Welt, 1971. (miym.)
  27. ↑ Tschingis Aitmatow: Der weiße Dampfer. Charlotte Kossuth (przekł.). Zürich: Unionsverlag, 1992. (miym.)
  28. ↑ Tschingis Aitmatow: Der weiße Dampfer. Uwe Groth (przekł.). Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1993. (miym.)
  29. ↑ Čingiz Ajtmatov: Den hvite dampbåten. Ellinor Kolstad (przekł.). Tiden, 1977. (norw.)
  30. ↑ Чингиз Айтматов: Оқ кема. Асил Рашидов (przekł.). Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1973. (ōzb.)
  31. ↑ چنگیز آیتماتف: چنگیز آیتماتف. منصور صفوتی (przekł.). انتشارات کتاب نشر نیکا, 2018. (pers.)
  32. ↑ Czingiz Ajtmatow: Biały statek. Marta Okołów-Podhorska (przekł.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972. (pol.)
  33. ↑ Tchinguiz Aitmatov: O navio branco. Alexandre Brazine (przekł.). Relógio D'Água, 1991. (port.)
  34. ↑ Cinghiz Aitmatov: Vaporul alb. Nicolae Iliescu (przekł.). Bucureşti: Editura Albatros, 1972. (rōm.)
  35. ↑ Чингиз Айтматов: Вапорул алб. Литература Артистикэ, 1981. (rōm.)
  36. ↑ Cinghiz Aitmatov: Cantecul stepei, cantecul muntilor. Nicolae Ionescu (przekł.). Bucureşti: Editura Albatros, 1989. (rōm.)
  37. ↑ චිංගීස් අයිත්මාතව්: සුදු නැව. චුලානන්ද සමරනායක (przekł.). සුභාවී ප්‍රකාශකයෝ, 2008.
  38. ↑ Čingiz Ajtmatov: Biela loď. Elena Krišková (przekł.). Bratislava: Tatran, 1971. (słowiocko)
  39. ↑ Chinguiz Aitmatov: La nave blanca. Isabel Vincente (przeł.). Madrid: Alborada, 1988. (szp.)
  40. ↑ Tjingiz Ajtmatov: Den vita ångbåten. Lars Erik Blomqvist (przeł.). Wahlström & Widstrand, 1975. (szw.)
  41. ↑ Cengiz Aytmatov: Beyaz gemi. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1991. (tur.)
  42. ↑ Ak gämi : powestler (ang.). Worldcat. [dostymp 2024-09-30].
  43. ↑ Чингіз Айтматов: Твори в двох томах. T. 1. Київ: Видавництво художньої літератури «Дніпро», 1983. (ukr.)
  44. ↑ Con Tàu Trắng (wiet.). NetaBooks. [dostymp 2024-09-30].
  45. ↑ Айтматовдун чыгармасынын негизинде тартылган "Шамбала" тасмасы Индияда өтө турган кинофестивалга катышат (kyrg.). Барометр, 2010-10-27. [dostymp 2024-09-30].
  46. ↑ Biały statek - bajka i nie bajka (pol.). [dostymp 2024-09-30].
  47. ↑ Оксана Дмітрієва (ukr.). Театральна риболовля. [dostymp 2024-09-30].
  48. ↑ Çingiz Aýtmatowyň “Ak gämi” eseri sahnalaşdyryldy (turkm.). Türkmenistan Altyn Asyr, 2023-06-06. [dostymp 2024-09-30].
Zdrzōdło "https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioły_damfer&oldid=381996"