Lew
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
| Lew | |
| Panthera leo[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Samiec lwa we Okonjimie we Namibiji | |
 Samica we Okonjimie | |
| Systymatyka | |
| Dōmyna | eukariōnty |
| Krōlestwo | zwiyrzynta |
| Typ | chordata |
| Grōmada | cycacze |
| Rzōnd | carnivora |
| Familijŏ | felidae |
| Zorta | Panthera |
| Gatōnek | Panthera leo |
| Kategoryjŏ zagrożyniŏ (CKZG)[2] | |
 | |
| Zasiyng wystympowaniŏ | |
| |
Panthera leo abo lew to zwiyrzã ze typu chordata, ze rzyndu carnivora, ze grōmady cyckoczy ze familije felidae, co je ôpisoł Linnaeus we 1758 roku[3]. Wystympuje we Afryce i połedniowyj Azyji[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Samiec, snadnie poznany po grziwie, może wŏżyć do 250 kilogramōw i ôsiōngać wysokość do 1,3 m we kłōmbie. Samury sōm znacznie myńsze, wŏżōm do 180 kilogramōw i niy posiadajōm charakterystycznyj grziwy. Lwy sōm miynsożercami żyjōncymi we familijnych grupach, skłŏdajōncych sie ze spokrewniōnych samur, jejich potōmstwa ôbōch płci i niy spokrewniōnego samca sużōncego majoryntnym samurōm do rozmnŏżaniŏ. Samury gōniōm dlŏ stada. Mode samce sōm wychrōniane ze stada, kej ôsiōngnōm dojzdrzałość.
Przeciw popularnymu ôkryślyniu „krōl dżungli”, lew je zwiyrzym ôdewrzōnych rōwniōw. Idzie go trefić w cołkij Afryce. Krōm to jako zorta je zagrożōnŏ, a srogsze populacyje wystympujōm jyny we nŏrodnych parkach Tanzanije i Połedniowyj Afryki.
Niylicznŏ terŏźnie populacyjŏ azjatyckich lwōw (podgatōnek Panthera leo persica), kere we historycznych czasach żyły ôd Grecyje, bez Persyjõ aże do Indyje, wystympujōm we Gir Forest we pōłnocnyj Indyji. Kole trzistu lwōw żyje we rezerwacie we indyjskim sztacie Gujarat. Rezerwat mŏ wiyrchniã kol. 1300 km². Tyn podgatōnek zagrożōny je wymarciem.
Stwiyrdzōne je, iże grziwa samcōw mŏ powiōnzaniŏ z godami. Bujniyjszŏ i ćmawsza grziwa ôznaczŏ lepszego kandydŏta dlŏ samury.
Zasiyng[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Przōdzij ôd Afryki, Arabskij i Bałkańskij Bōny do Indyje. Terŏźnie zasiyng ôgraniczōny je do terynōw trŏwiastych i ôdewrzōnych terynōw leśnych Afryki na połednie ôd Sahary jak tyż (podgatōnek azjatycki) rezerwatu Gir we pōłnocno-zachodnij Indyji.
Ôgōlne informacyje[edytuj | edytuj zdrzōdło]
- Miary:
- Dugość ciała: 1,4-2,5 m
- Dugość ôgōna: 0,7-1,0 m
- Wysokość we klymbie: 0,8-1,1 m
- Masa ciała: 120-350
- Samce sōm srogsze ôd samur
- Wyglōnd:
- Sirchoła lwōw je brōnnŏ, biołŏ na brzuchu i wnyntrznych tajlach nōg, rzbiet i uszy czŏrne, grziwa samca ôd brōnnyj do czŏrnyj. Mode mŏja cyntki, kere zanikajōm z wiekym
- Kust:
- Lwy jedzōm zaôbycz kopytne cyckocze, take jak antylopy, gazele, zebry, giyrafy i dziwe świnie, jak tyż mode srogszych cyckoczy, jak elefanty i nosorożce.
- Dugość życiŏ:
- 10–14 lŏt we naturalnym strzodowisku, a we niywoli nawet 30 lŏt[4].
Heraldyka[edytuj | edytuj zdrzōdło]
We heraldyce lew je czynstym symbolym. Ôznaczŏ zaôbycz ôpowŏgã, waleczność, władzã krōlewskõ i siłã.
| Na Ślōnsku | Na świecie | ||
|---|---|---|---|
|
Wrocław | 
|
Amsterdam |
|
Lignica | 
|
Budapeszt |
|
Prudnik | 
|
Praga |
Ewolucyjŏ[edytuj | edytuj zdrzōdło]
← mln lŏt tymu Lew
| ||||||||||||
| ←4,6 mld | 541 | 485 | 443 | 419 | 359 | 299 | 252 | 201 | 145 | 66 | 23 | 2 |
Przipisy
- ↑ 1,0 1,1 Panthera leo (ang.). Integrated Taxonomic Information System.
- ↑ Panthera leo [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersyjŏ 2015.1 [dostymp 2015-06-30] (angelski).
- ↑ Catalogue of Life: Panthera leo (Linnaeus, 1758) (ang.). Catalogue of Life, 2014-02-03. [dostymp 2019-08-28].
- ↑ African lion facts, Zoological Society of London (ZSL) [dostymp 2021-03-17] (angelski).