Czyrwiyń: Porōwnanie wersyji
Usunięta treść Dodana treść
m uortograficzne a tychńiczne, replaced: w → we (2) using AWB |
rozszyrzynie podle https://wachtyrz.eu/zdarzylo-sie-w-czerwcu-slaskie-kalendarium/ i inkszymi |
||
Linijŏ 1: | Linijŏ 1: | ||
{{NowOrt}} |
|||
'''Czyrwjec''' to je szůsty [[mjeśůnc]] podug używanygo na [[Ślůnsk]]u [[kalyndorz juljański|kalyndorza juljańskigo]]. Mjano mjeśůnca (podug [[Aleksander Brückner|Brücknera]]) pochodźi uod słowa ''czerw'' kere uoznaczo [[larw]] [[pszczoła|pszczoły]]. Inksze zdrzůdła wywodzům mjano mjeśůnca a mjano koloru czyrwůnygo uod uowada [[czerwjec polski|czerwca polskigo]], s kerygo wyrabjano czyrwůny barwńik do tkańin i zbjerano we czerwcu na korzyńach rośliny [[czerwjec trwoły]]. Polska bez kilka wjekůw bůła głůwnym dostarczyćelym čerwcůw do Ojropy. Nazwa wystympuje tyż we inkszych godkach půłnocnyj Słowjańszczyzny ([[czesko godka|czes.]] czerwyn, [[ukraińsko godka|ukr.]] ''червень'', [[bjołorusko godka|bjoł.]] ''чэрвень''). Inksze mjana używane dowńij to: ''ůgorńik'' albo ''zok''. [[Łaćina|Łaćińske]] mjano ''Iunius'' (zobocz: [[kalyndorz rzimski]]) zostoło zapożyczůne bez wjynkszość [[godka|godek]] [[Ojropa|ojropejskych]]. |
|||
[[Plik:Decorated arbour from 1887 in Prudnik, 2020.06.23 01.jpg|thumb|upright=1.7|Czyrwiyń we [[Prudnik|Prudniku]]]] |
|||
'''Czyrwiyń''' to je szōsty [[mjeśůnc|miesiōnc]] w [[Rok (czas)|roku]]. Podle [[Grygůrjański kalyndorz|gregoriańskigo kalyndŏrza]] mŏ 30 [[Dźyń|dni]]. Czyrwiyń je miesiōńcem latowym na pōłnocnyj pōłkuli, a zimowym na połedniowyj. |
|||
Jego miano, podanie jak ôstanych miesiyncy (z wyjōntkym marca i mŏja), je ôd charakterystycznych cech, zwiōnzanych z tŏwarziszōncymi tymu miesiōncowi zjawiskami przirodniczymi abo z taktym wykōnowanych w tym czasie robot na roli. Miano miesiōnca (podle [[Aleksander Brückner|Brücknera]]) je ôd słowa ''[[czyrw]]''. [[Łaćina|Łacińske]] miano ''[[Iunius]]'' ôstało wziynte bez wiynkszość ojropejskich gŏdek. |
|||
{| class="wikitable centered" width="25%" style="border:2px solid #AAA;" |
|||
! colspan="7" style="padding-bottom:0.1em; padding-top:0.1em" | Kalyndŏrz |
|||
|- align="center" valign="middle" bgcolor="#E6E6E6" style="border-bottom:2px solid #AAA; border-top:2px solid #AAA;" |
|||
|[[Mŏj|<<]] |
|||
| colspan="5" width="25%" style="border-right:2px solid #AAA;" |'''Czyrwiyń''' |
|||
|[[Lipiyń|>>]] |
|||
|- align="right" valign="middle" bgcolor="#F4F4F4" |
|||
<!-- ####### Datum: 1-7 (4x) ####### --> |
|||
| style="width:3.5%" | [[1 czyrwnia|1]] |
|||
| style="width:3.5%" | [[2 czyrwnia|2]] |
|||
| style="width:3.5%" | [[3 czyrwnia|3]] |
|||
| style="width:3.5%" | [[4 czyrwnia|4]] |
|||
| style="width:3.5%" | [[5 czyrwnia|5]] |
|||
| style="width:3.5%" | [[6 czyrwnia|6]] |
|||
| style="width:3.5%; border-right: 2px solid #AAA;" | [[7 czyrwnia|7]] |
|||
|- align="right" valign="middle" bgcolor="#F4F4F4" |
|||
<!-- ####### Datum: 8-14 (4x) ####### --> |
|||
| [[8 czyrwnia|8]] |
|||
| [[9 czyrwnia|9]] |
|||
| [[10 czyrwnia|10]] |
|||
| [[11 czyrwnia|11]] |
|||
| [[12 czyrwnia|12]] |
|||
| [[13 czyrwnia|13]] |
|||
| style="border-right: 2px solid #AAA;" | [[14 czyrwnia|14]] |
|||
|- align="right" valign="middle" bgcolor="#F4F4F4" |
|||
<!-- ####### Datum: 15-21 (4x) ####### --> |
|||
| [[15 czyrwnia|15]] |
|||
| [[16 czyrwnia|16]] |
|||
| [[17 czyrwnia|17]] |
|||
| [[18 czyrwnia|18]] |
|||
| [[19 czyrwnia|19]] |
|||
| [[20 czyrwnia|20]] |
|||
| style="border-right: 2px solid #AAA;" | [[21 czyrwnia|21]] |
|||
|- align="right" valign="middle" bgcolor="#F4F4F4" |
|||
<!-- ####### Datum: 22-28 (4x) ####### --> |
|||
| [[22 czyrwnia|22]] |
|||
| [[23 czyrwnia|23]] |
|||
| [[24 czyrwnia|24]] |
|||
| [[25 czyrwnia|25]] |
|||
| [[26 czyrwnia|26]] |
|||
| [[27 czyrwnia|27]] |
|||
| style="border-right: 2px solid #AAA;" | [[28 czyrwnia|28]] |
|||
|- align="right" valign="middle" bgcolor="#F4F4F4" |
|||
<!-- ####### Datum: 29-31 (4x) ####### --> |
|||
| [[29 czyrwnia|29]] |
|||
| [[30 czyrwnia|30]] |
|||
| bgcolor="white" | |
|||
| bgcolor="white" | |
|||
| bgcolor="white" | |
|||
| bgcolor="white" | |
|||
| bgcolor="white" style="border-right: 2px solid #AAA;" | |
|||
|} |
|||
== Trefiyniŏ na Ślōnsku == |
|||
* 8.VI.1443 – trzōńśniyncie ziymie we [[Wrocław|Wrocławiu]] i ôkolicach; |
|||
* 6.VI.1473 – Wojaczka ô sukcesyjã czeskij korōny: zawrzano pokōj ziymski kōńczōncy trwajōnce ôd marca ôblynżynie [[Żory|Żor]] bez wojska ślōnsko-madziarske. |
|||
* 11.VI.1742 – kōniec piyrszyj ślōnskij wojaczki; |
|||
* 23.VI.1760 – batalijŏ pod [[Kamiynnŏ Gōra|Kamiynnõ Gōrōm]]; |
|||
* VI.1807 – [[Napoleůn Bůnaparte|Napoleōn]] zajmuje [[Kandrzin-Koźle|Koźle]], [[Nysa|Nysã]], [[Kłodzko]], Strzybrnõ Gōrã (3.VI.1807 kapitulacyjŏ Festōngu Nysa) |
|||
* 4.VI.1813 – zawieszynie brōni pōmiyndzy Francyjōm, a Prusami; Francuzi ôpuszczajōm Wrocław; |
|||
* 12.VI.1822 – wielgi ôgyń we [[Władźisłůw|Wodzisławiu]]; |
|||
* 3-5.VI.1844 – [[powstōnie ślōnskich tkaczy]]; |
|||
* 26-29.VI.1871 – jedyn z piyrszych srogich hajerskich sztrejkōw na Gōrnym Ślōnsku; |
|||
* 25.VI.1903 – deputyrowanym do Reichstagu ôstŏwŏ [[Wojciech Korfanty]]; |
|||
* 4.VI.1919 – zapadŏ decyzyjŏ ô przekludzyniu [[Absztimōng na Gōrnym Ślōnsku|absztimōngu]]; |
|||
* 7-9.VI.1919 – „[[rōżanogōrske powstōnie]]”; |
|||
* 4-12.VI.1921 – drugŏ miymieckŏ ôfensywa przeciwko Polŏkōm; |
|||
* 26.VI.1921- polsko-miemieckŏ ugoda ô wycŏfaniu wojsk z terynu absztimōngu; |
|||
* 16.VI.1922 – [[Józef Rymer]] ôstŏwŏ ślōnskim wojewodōm; |
|||
* 20.VI.1922 – polske wojska wchodzōm do [[Katowicy|Katowic]]; |
|||
* 9.VI.1939 – policyjŏ zajmuje polski ôstrzodek „Strzecha” we [[Racibōrz|Raciborzu]]; |
|||
* VI.1945 – na Dolny Ślōnsk dociyrajōm piyrsze transporty z repatriantami; |
|||
* 16.VI.1945 – powstōnie Wojewōdzkigo Kōmitetu Żydowskigo na Dolnym Ślōnsku; |
|||
* 19.VI.1963 – piyrszy [[Ôpole|ôpolski]] festiwal śpiywki; |
|||
* 8.VI.1968 – utworzōno Uniwerzytet Ślōnski w Katowicach; |
|||
* 26.VI.1971 – wielgi ôgyń w rafineryji [[Czechowice-Dziydzice]]; |
|||
* 6.VI.1973 – w [[Bjylsko-Bjoło|Biylsku-Biołyj]] napoczynto było seryjnõ produkcyjõ Fiata 126p. |
|||
* VI.1989 – powstōnie Tŏwarzistwa Ôbywatelsko-Kulturalnego Myńszości Miymieckij na Ôpolskim Ślōnsku; |
|||
* VI.1989 – powstōnie Ferajnu Gōrnoślōnskigo; |
|||
* 24.VI.1997 – piyrszŏ prōba registracyje [[Związek Ludności Narodowości Śląskiej|Związeku Ludności Narodowości Śląskiej]]; |
|||
* 4.VI.2008 – we wyniku abszusu metanu we KWK „Borynia” we [[Jastrzymbje–Zdrůj|Jastrzymbiu]] zginyło 6 grubiŏrzy, a 18 ôstało rannych. |
|||
== Narodziyli sie == |
|||
* 12.VI.1758 – [[Zygmunt Gotthilf Bogacz]] (um. 27.V.1800) |
|||
* 1.VI.1769– [[Józef Elsner]] (um. 18.IV.1854) |
|||
* 26.VI.1797– [[Józef Lompa]] (um. 23.III.1863) |
|||
* 26.VI.1804 – [[August Borsig]] (um. 6.VII.1854) |
|||
* 13.VI.1807– [[Antoni Stabik]] (um. 4.IX.1887) |
|||
* 6.VI.1873 – [[Norbert Bonczyk]] (um. 19.II.1893) |
|||
* 4.VI.1875 – [[Paul Ondrusch]] (um. 29.IX.1952) |
|||
* 8.VI.1878 – [[Fryderyk Klimke]] (um. 9.I.1924) |
|||
* 26.VI.1886 – [[Max Odoy]] (um.8.X.1976) |
|||
* 12.VI.1887– [[Richard Karger]] (um. 1.IX.1973) |
|||
* 20.VI.1888 – [[Emil Zegadłowicz]] (um. 22.II.1941) |
|||
* 17.VI.1900 – [[Hubert Jedin]] (um, 16.VII.1980) |
|||
* 10.VI.1901 – [[Jerzy Ziętek]] (um. 20.XI.1985) |
|||
* 17.VI.1905 – [[Paweł Kozubek]] (um. 29.XI.1961) |
|||
* 28.VI.1906– [[Maria Göppert-Mayer]] (um. 20.II.1972) |
|||
* 7.VI.1917– [[Alozy Melich]] (um. 21.IV.2006) |
|||
* 19.VI.1933 – [[Janusz Sidło]] |
|||
* 7.VI.1946 – [[Jan Miodek]] |
|||
* 24.VI.1963 – [[Paweł Kukiz]] |
|||
* 3.VI.1968 – [[Joachim Halupczok]] (um. 5.II.1994) |
|||
* 26.VI.1968 – [[Anna Popek]] |
|||
* 4.VI.1985 – [[Lukas Podolski]] |
|||
* 4.VI.1985 – [[Alicja Janosz]] |
|||
== Umrzili == |
|||
* 22.VI.1279 – [[Martin z Ôpawy]] |
|||
* 10.VI.1556– [[Matrin Agricola]] (nar. 6.I.1486) |
|||
* 4.VI.1574 – [[Kaspar von Logau]] (nar. 1524) |
|||
* 20.VI.1681 – [[Maciej Gutthätter-Dobracki]] (nar. 1626) |
|||
* 5.VI.1905 – [[Carl Wernicke]] (nar. 15.V.1848) |
|||
* 12.VI.1928 – [[Antoni Wagner]] (nar. 1.II.1860) |
|||
* 21.VI.1930 – [[Matka Eva]] (ur. 31.X.1866) |
|||
* 6.VI.1946 – [[Gerhart Hauptmann]] (nar. 15.XI.1862) |
|||
* 5.VI.1951 – [[Kurt Bimler]] (nar. 28.IX.1883) |
|||
* 20.VI.1958 – [[Kurt Adler]] (nar. 10.VII.1902) |
|||
* 19.VI.1959 – [[Roch Scheitza]] (nar. 7.V.1880) |
|||
* 7.VI.1976 – [[Ludwik Brożek]] (nar. 1907) |
|||
* 23.VI.1990 – [[Reinhold Olesch]] (nar. 24.IX.1910) |
|||
* 8.VI.1991– [[Wilhelm Szweczyk]] (nar. 5.I.1916) |
|||
* 2.VI.2006 – [[Łukasz Romanek]] (nar. 21.VIII.1983) |
|||
== Zobŏcz tyż == |
|||
* [[Wykŏz dni w roku]] |
|||
== Linki zewnyntrzne == |
|||
* [https://wachtyrz.eu/zdarzylo-sie-w-czerwcu-slaskie-kalendarium/ Zdarzyło się w czerwcu. Śląskie kalendarium], wachtyrz.eu [dostymp 2021-04-24] {{lang|pl}} |
|||
{{Mjeśůnce}} |
{{Mjeśůnce}} |
||
[[Kategoryjo: |
[[Kategoryjo:Czyrwjec| ]] |
Wersyjŏ ze dnia 13:36, 26 kwi 2021
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Czyrwiyń to je szōsty miesiōnc w roku. Podle gregoriańskigo kalyndŏrza mŏ 30 dni. Czyrwiyń je miesiōńcem latowym na pōłnocnyj pōłkuli, a zimowym na połedniowyj.
Jego miano, podanie jak ôstanych miesiyncy (z wyjōntkym marca i mŏja), je ôd charakterystycznych cech, zwiōnzanych z tŏwarziszōncymi tymu miesiōncowi zjawiskami przirodniczymi abo z taktym wykōnowanych w tym czasie robot na roli. Miano miesiōnca (podle Brücknera) je ôd słowa czyrw. Łacińske miano Iunius ôstało wziynte bez wiynkszość ojropejskich gŏdek.
Kalyndŏrz | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
<< | Czyrwiyń | >> | ||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |
Trefiyniŏ na Ślōnsku
- 8.VI.1443 – trzōńśniyncie ziymie we Wrocławiu i ôkolicach;
- 6.VI.1473 – Wojaczka ô sukcesyjã czeskij korōny: zawrzano pokōj ziymski kōńczōncy trwajōnce ôd marca ôblynżynie Żor bez wojska ślōnsko-madziarske.
- 11.VI.1742 – kōniec piyrszyj ślōnskij wojaczki;
- 23.VI.1760 – batalijŏ pod Kamiynnõ Gōrōm;
- VI.1807 – Napoleōn zajmuje Koźle, Nysã, Kłodzko, Strzybrnõ Gōrã (3.VI.1807 kapitulacyjŏ Festōngu Nysa)
- 4.VI.1813 – zawieszynie brōni pōmiyndzy Francyjōm, a Prusami; Francuzi ôpuszczajōm Wrocław;
- 12.VI.1822 – wielgi ôgyń we Wodzisławiu;
- 3-5.VI.1844 – powstōnie ślōnskich tkaczy;
- 26-29.VI.1871 – jedyn z piyrszych srogich hajerskich sztrejkōw na Gōrnym Ślōnsku;
- 25.VI.1903 – deputyrowanym do Reichstagu ôstŏwŏ Wojciech Korfanty;
- 4.VI.1919 – zapadŏ decyzyjŏ ô przekludzyniu absztimōngu;
- 7-9.VI.1919 – „rōżanogōrske powstōnie”;
- 4-12.VI.1921 – drugŏ miymieckŏ ôfensywa przeciwko Polŏkōm;
- 26.VI.1921- polsko-miemieckŏ ugoda ô wycŏfaniu wojsk z terynu absztimōngu;
- 16.VI.1922 – Józef Rymer ôstŏwŏ ślōnskim wojewodōm;
- 20.VI.1922 – polske wojska wchodzōm do Katowic;
- 9.VI.1939 – policyjŏ zajmuje polski ôstrzodek „Strzecha” we Raciborzu;
- VI.1945 – na Dolny Ślōnsk dociyrajōm piyrsze transporty z repatriantami;
- 16.VI.1945 – powstōnie Wojewōdzkigo Kōmitetu Żydowskigo na Dolnym Ślōnsku;
- 19.VI.1963 – piyrszy ôpolski festiwal śpiywki;
- 8.VI.1968 – utworzōno Uniwerzytet Ślōnski w Katowicach;
- 26.VI.1971 – wielgi ôgyń w rafineryji Czechowice-Dziydzice;
- 6.VI.1973 – w Biylsku-Biołyj napoczynto było seryjnõ produkcyjõ Fiata 126p.
- VI.1989 – powstōnie Tŏwarzistwa Ôbywatelsko-Kulturalnego Myńszości Miymieckij na Ôpolskim Ślōnsku;
- VI.1989 – powstōnie Ferajnu Gōrnoślōnskigo;
- 24.VI.1997 – piyrszŏ prōba registracyje Związeku Ludności Narodowości Śląskiej;
- 4.VI.2008 – we wyniku abszusu metanu we KWK „Borynia” we Jastrzymbiu zginyło 6 grubiŏrzy, a 18 ôstało rannych.
Narodziyli sie
- 12.VI.1758 – Zygmunt Gotthilf Bogacz (um. 27.V.1800)
- 1.VI.1769– Józef Elsner (um. 18.IV.1854)
- 26.VI.1797– Józef Lompa (um. 23.III.1863)
- 26.VI.1804 – August Borsig (um. 6.VII.1854)
- 13.VI.1807– Antoni Stabik (um. 4.IX.1887)
- 6.VI.1873 – Norbert Bonczyk (um. 19.II.1893)
- 4.VI.1875 – Paul Ondrusch (um. 29.IX.1952)
- 8.VI.1878 – Fryderyk Klimke (um. 9.I.1924)
- 26.VI.1886 – Max Odoy (um.8.X.1976)
- 12.VI.1887– Richard Karger (um. 1.IX.1973)
- 20.VI.1888 – Emil Zegadłowicz (um. 22.II.1941)
- 17.VI.1900 – Hubert Jedin (um, 16.VII.1980)
- 10.VI.1901 – Jerzy Ziętek (um. 20.XI.1985)
- 17.VI.1905 – Paweł Kozubek (um. 29.XI.1961)
- 28.VI.1906– Maria Göppert-Mayer (um. 20.II.1972)
- 7.VI.1917– Alozy Melich (um. 21.IV.2006)
- 19.VI.1933 – Janusz Sidło
- 7.VI.1946 – Jan Miodek
- 24.VI.1963 – Paweł Kukiz
- 3.VI.1968 – Joachim Halupczok (um. 5.II.1994)
- 26.VI.1968 – Anna Popek
- 4.VI.1985 – Lukas Podolski
- 4.VI.1985 – Alicja Janosz
Umrzili
- 22.VI.1279 – Martin z Ôpawy
- 10.VI.1556– Matrin Agricola (nar. 6.I.1486)
- 4.VI.1574 – Kaspar von Logau (nar. 1524)
- 20.VI.1681 – Maciej Gutthätter-Dobracki (nar. 1626)
- 5.VI.1905 – Carl Wernicke (nar. 15.V.1848)
- 12.VI.1928 – Antoni Wagner (nar. 1.II.1860)
- 21.VI.1930 – Matka Eva (ur. 31.X.1866)
- 6.VI.1946 – Gerhart Hauptmann (nar. 15.XI.1862)
- 5.VI.1951 – Kurt Bimler (nar. 28.IX.1883)
- 20.VI.1958 – Kurt Adler (nar. 10.VII.1902)
- 19.VI.1959 – Roch Scheitza (nar. 7.V.1880)
- 7.VI.1976 – Ludwik Brożek (nar. 1907)
- 23.VI.1990 – Reinhold Olesch (nar. 24.IX.1910)
- 8.VI.1991– Wilhelm Szweczyk (nar. 5.I.1916)
- 2.VI.2006 – Łukasz Romanek (nar. 21.VIII.1983)
Zobŏcz tyż
Linki zewnyntrzne
- Zdarzyło się w czerwcu. Śląskie kalendarium, wachtyrz.eu [dostymp 2021-04-24] (pol.)
Mjeśůnce | |||
Styczyń • Luty • Marzec • Kwjećyń • Moj • Czyrwjec • Lipjec • Śyrpjyń • Wrześyń • Paźdźerńik • Listopad • Grudźyń |