Styczyń

Ze Wikipedia
Styczyń we Prudniku

Styczyń to je piyrszy miesiōnc w roku. Podle gregoriańskigo kalyndŏrza mŏ 31 dni. Styczyń je miesiōńcem zimowym na pōłnocnyj pōłkuli, a latowym na połedniowyj.

Jego miano, podanie jak ôstanych miesiyncy (z wyjōntkym marca i mŏja), je ôd charakterystycznych cech, zwiōnzanych z tŏwarziszōncymi tymu miesiōncowi zjawiskami przirodniczymi abo z taktym wykōnowanych w tym czasie robot na roli. Miano miesiōnca (podle Brücknera) je ôd słowa „tyki”, kere w tym czasie rychtowali gospodŏrze. Miano może tyż być ôd „styku” z pozoru na to, że miesiōnc tyn wystympuje na przełōmie roku. Łacińske miano Ianuarius wziyntŏ bez wiynkszość ojropejskich gŏdek, je ôd boga zaczōntku – Janusa.

Kalyndŏrz
<< Styczyń >>
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31

Trefiyniŏ na Ślōnsku[edytuj | edytuj zdrzōdło]

  • 10.I.1289 – Kazimiyrz II princ bytōmski skłŏdŏ hołd lenny czeskimu krōlowi;
  • 1.I.1345 – świdniccy kramŏrze uzyskujōm prziwilej swobodnego handlu z Rusiōm;
  • 24.I.1588 – batalijŏ pod Byczynōm;;
  • 3.I.1741 – Wrocław podpisuje ukłŏd ô swojij neutralności w relacyji do pruskich wojsk;
  • 19÷22.I.1741 – bōmbardyrowanie Nysy bez Prusy;
  • 19.I.1788 – we Tarnowskich Gōrach sztartniynto piyrszõ maszinã parowõ na kōntynyncie ojropejskim (poza Anglijōm). Ôstała użytŏ do ôdwadniania gruby;
  • 25.I.1813 – Fryderyk Wilhelm III przenosi sie do Wrocławia coby wyrwać sie spod francuskij kurateli;
  • 1.I.1885 – powstŏwŏ Czytelnia Akadymikōw Polskich we Wrocławiu;
  • 25.I.1907 – deputyrowanymi do Reichstagu ôstŏwajōm Adam Napieralski i Wojciech Korfanty;
  • 2.I.1919 – powstŏwŏ Korpus Ôchotnikōw Ślōnskich (Freiwilligenkorps Schlesien);
  • 3.I.1919 – manifestacyjŏ we Krōlewskij Hucie, ginie 20-stu jeji uczestnikōw;
  • 11.I.1919 – powstŏwŏ Polskŏ Ôrganizacyjŏ Wojskowŏ (PÔW);
  • 13.I.1919 – na terynie rejyncyje ôpolskij ôstŏwŏ wkludzōny stan ôblynżyniŏ;
  • 15.I.1919 – w Bytōmiu powstŏwŏ autōnōmiczny Ferajn Gōrnoślōnzŏkōw (Bund der Oberschlesier);
  • 20.I.1919 – zaczōntek gyneralnego sztrejku na Gōrnym Ślōnsku;
  • 23.I.1919 – czechosłowacke wojska zajmujōm Cieszyński Ślōnsk;
  • 29.I.1919 – batalijŏ pod Skoczowym;
  • I.1920 – do Cieszyna przibywŏ Miyndzysojuszniczŏ Reskyrujōncŏ a Absztimōngowŏ Kōmisyja;
  • 10.I.1920 – w życie wchodzōm uzdaniŏ wersalskij umŏwy;
  • 19.I.1920 – Miyndzysojuszniczŏ Kōmisyjŏ Granicznŏ wytycza granicã na terynie krysōw sycowskigo i namysłowskigo;
  • I.1920 – polski regyrōnek bituje do 2% prefitōw z utworzōnego mōnopolu wōnglowego w przipadku prziłōnczyniŏ ziym Gōrnego Ślōnska do Polski;
  • 5.I.1921 – Rada Nojwyższŏ ôgłosza prawidła absztimōngu;
  • 23.I.1929 – Ślōnski Syjm powołuje do życiŏ Muzeum Ślōnske;
  • 3.I.1926 – kōnsekracyjŏ piyrszego biskupa ślōnskigo ks. Augusta Hlonda, niyskorniyjszego prymasa Polski;
  • 18.I.1941 – pōnowne utworzynie prowincyji Gōrny Ślōnsk i Dolny Ślōnsk;
  • I.1943 – ruszŏ budowa werkōw zbrojeniowych w Jelczu;
  • 19.I.1945 – Czyrwōnŏ Armijŏ napoczła zajmowanie Gōrnego Ślōnska;
  • 28.I.1945 – do Katowic przibywŏ Grupa Ôperacyjnŏ z jyn. A . Zawadzkim na czole powołanŏ bez Regyrōnek Tymczasowy ku cylu zôrganizowaniŏ administracyje, sztartniyńciŏ transportu i industryje;
  • I.1946 – działalność poczynŏ Kōmisyjŏ Ôbsztalowaniŏ Mian Miyjscowych dlŏ Ziym Ôdzyskanych;
  • 1.I.1951 – formalne połōnczynie Biylskŏ i Biołyj w jedno miasto – Biylsko-Biołõ;
  • 12.I.1972 – powstŏwŏ Fabryka Aut Małolitrażowych w Biylsku-Biołyj;
  • 1.I.1999 – reforma administracyjnŏ. Powstŏwajōm wojewōdztwa dolnoślōnske, ôpolske i ślōnske;
  • 28.I.2006 – zawalił sie dach hali Miyndzynŏrodowych Tŏrgōw Katowskich.

Narodziyli sie[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Umrzili[edytuj | edytuj zdrzōdło]

  • 16.I.1554 – Ambrosius Moiban (nar. 4.IV.1494) spōmŏgŏcz reformacyje, kamrat Lutra i Melanchtona, pedagog wanielicki;
  • 12.I.1834 – Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher (nar. 21.XI.1768) protestancki teolog, filozof i pedagog;
  • 6.I.1884 – Gregor Johann Mendel (nar. 20.VII.1822) frater, twōrca gynetyki;
  • 16.I.1912 – Georg Heym (nar. 30.X.1887) pisŏrz;
  • 29.I.1934 – Fritz Haber (nar. 9.XII.1868) chymik, laureat Nadgrody Nobla;
  • 13.I.1942 – Emil Szramek (nar. 19.IX.1887) ksiōndz, historyk, działŏcz ôbywatelski, wiynziyń Dachau;
  • 26.I.1942 – Felix Hausdorff (nar. 8.XI.1868) matymatyk, jedyn z twōrcōw topologije.
  • 23.I.1945 – Helmut James von Moltke (nar. 11.III.1097) prŏwnik, twōrca antyhitlerowskigo „Kryngu z Krziżowyj”;
  • 19.I.1954 – Theodor Kaluza (nar. 9.XI.1885) matymatyk, fizyk, spōłtwōrca teoryje Kaluzy-Kleina;
  • 5.I.1970 – Max Born (nar. 11.XII.1882) matematyk, fizyk. Laureat Nadgrody Nobla;
  • 15.I.1978 – Teofil Ociepka (nar. 22.IV.1891) grubiŏrz, malyrz-samouk, teozof – jedyn z prziwōdcōw janowskij gminy ôkultystycznyj;
  • 3.I.1980 – Joy Adamson (nar. 20.X.1910) przyrodniczka, malarka i pisŏrka;
  • 1.I.1999 – Stanisław Hadyna (nar. 25.IX.1919) kōmpozytōr, kapelmajster muzykolog i pisŏrz. Założyciel Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”;
  • 27.I.2005 – Paweł Berger (nar. 6.IX.1950) muzyk, spōłzałożyciel skupiny Dżem;

Zobŏcz tyż[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Linki zewnyntrzne[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Mjeśůnce
StyczyńLutyMarzecKwjećyńMojCzyrwjecLipjecŚyrpjyńWrześyńPaźdźerńikListopadGrudźyń‎