Chorzůw

	Chorzůw / Kynighuta
Wapyn Chorzowa	Fana Chorzowa
Wojewůdztwo	ślůnske
Mjejske prawa	1868
Prezydynt mjasta	Szymon Michałek (2024); (e-brif)
Rozlygowańy	33,5 km²
Położyńy	50° 18' N ; 18° 57' E
Wjelość mjyszkańcůw (2021); - wjelość; - gynstość	; 103 229 ; 3128 os./km²
Numeracyjno zona	+ (48) 032
Rejestracyjno tabula	SH
	Położyńy na karće Polski ; Chorzůw / Kynighuta
Kamracke mjasta	Termoli; Ózd; Zlín; Iserlohn; Creil
	Mjejski urzůndul. Rynek 1; 41-500 Chorzůw / Kynighuta; tel. (+48 032) 241 12 61; faks (+48 032) 241 24 59 ; (e-brif)
	Galeryjo uobrozkůw we Wikimedia Commons
	Internecowo zajta mjasta

Spůłrzyndne: 50°18' N 18°57' E50.3 18.95 (Chorzůw)

Chorzůw^[1] (historyczne ślůnske mjana: Krůlewsko Huta^[2], pol.: do 1934 Królewska Huta, póżniej Chorzów, mjym.: Königshütte) je mjasto we Polsce, położůne we Gůrnym Ślůnsku, we ślůnskim wojewůdztwje, we cyntrům Gůrnoślůnskigo Industryjnygo Uokryngu, wożny lokalny gospodarczy a kulturalny postrzodek. Je mjastym na prawach krysu.

Geografijo

Chorzůw leży na Bytůńsko-Katowickij Płaskij Wyżyńe, kero je tajlům Ślůnskij Wyżyny. Bez Chorzůw przepływo rzyka Rawa, kero je fest zamaraszůno. Sůmśaduje ze Katowicůma, Rudům, Śwjyntochlowicůma, Śymjanowicůma, Pjekarůma a ze Bytůńym.

Znůmy je mjyndzy inkszymi ze Wojewůdzkigo Parku Kultury a Dychu a szportowygo klubu Ruch Chorzów. Je sam tyż Tyjater Rozrywki rozlygowany we downym Hotelu Redyn.

Gyszichta Chorzowa

24 czyrwńa 1257 - spisano akt, kery dozwoloł budować wjeś Chareu Bożogrobcům ze Mjechowa. Spisoł go fyszt Władysław Opolski
1778 - uoddekńyńćy złożůw wůngla we Chorzowje
1790 - zaczyno śe fedrůnek na půźńejszyj Gůrze Redyna
1791 - drugo gruba we Chorzowje - "Prinz Carl von Hessen", kerům we roku 1800 smjanowano "Königsgrube"
1799 - hrabja Friedrich Wilhelm von Reden doł mjano Königshütte (Krůlewsko Huta) nowo uotwartymu postrzodkowi metalurgije
1809 - powstoł lazaryt przi teroźńij hulicy Strzelców Bytomskich
1853 - postawjůno dynkmal uod hrabjego von Redena przi byću włodcy Prusůw Friderika Wilhelma IV Hohenzollerna
1864 - pośwjyńcyńy pjyrszygo kośćoła powołańo śwjyntyj Barbary
1868 - Königshütte dostowo mjejske prawa, Chorzůw dali ńy je mjastym
1868 - utworzyńy pjyrszego banhowu we mjeśće - Königshütte Mitte, eli dźiśdńowe Chorzów Miasto
1872 - zadecydowali, coby zbudować huta we Hajdukach, kere wuůnczas ńy noleżały do Königshütte
1903 - gůrne a dolne Hajduki połůnczůno a smjanowano Bismarckhütte
1921 - znůmy plebiscit, mjyszkańce Krůlewskij Huty uopedźeli śe we 75% za noleżyńym dů Mjymcůw, a mjyszkańce becyrkowych wśůw we 60% za tym, coby Ślůnsk noleżoł do Polski
1 lipńa 1934 - do Krůlewskij Huty włůnczůno wśe Chorzůw, Maćejkowice a Nowe Hajduki. Powstałe mjasto smjanowano Chorzůw.
1939 - do Chorzowa włůnczůno Wjelke Hajduki. Wybuch drugij śwjatowej wojny, Chorzůw bez walki wkuplowano do III Rajchu.
1945 - Czyrwjůno Armijo włůnczyli Chorzůw do Polski, wjelge prześedlańy Ślůnzokůw, masowo imigracyjo goroli, wywůz ślůnskich bergmanůw do ZSRR, na radźecke gruby
1951 - rozpoczyńćy budowy Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku
2006 - budowlano katastofa na teryńe Międzynarodowych Targów Katowickich, umrziło 65 persůnůw.

Zwykowy a ferwaltůngowy tajlůng

Uode downa Chorzůw je tajlowany na:

Chorzůw Mjasto, inakszy Krůlewsko Huta, terozki je to Cyntrům
Drugi Chorzůw
Krajcok, inakszy Chorzůw Stary - nojstarszo tajla mjasta
Bismarkhuta^[3] (Hajduki, inakszy Chorzůw Batory)
Maćejkowice^[4] (leżům kole Krajcoka)
Klymzowjec^[5] (zidlůng coroz czyńśći wrachowowany do Cyntrům)
Pńoki
Gůrne Łagewńiki
Szarloćińec

Uoficjalńy, Chorzůw tajlowany je na sztyry dźelńice:

Centrum
Chorzów II
Chorzów Stary
Chorzów Batory

Do żodnyj ze dźelńicůw Chořůwa ńe wrachowuje śe Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku, nale leży uůn na teryńe mjasta.

Gospodarka

Industryjo

Gyszichta mjasta je skuplowano fest blisko ze rozwojym bergmaństwa, hutńictwa, ynergetiki a chymije. Teroz wszyske gruby we Chorzowje sům ale pozawjyrane, dźołańy hutůw tyż je uograńiczůne. We mjeśće fůngujům atoli dali Azotowe Zakłady a Elektroćepłowńa ELCHO. Chorzůw mo tyż znůme zakłady KONSTAL, kere produkujům bany.

Handel

Głownym handlowym cyntrům Chorzowa je hulica Wolności.

Transport

We Chorzowje je dobrze rozwińůno śeć banowygo a autobusowygo ruchu. Krům tygo sům sam trzi banhowy - Chorzów Miasto, Chorzów Batory a Chorzów Stary. Wele mjasta bjygńe tyż autobana A4.

Przipisy

↑ Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: xožůf.
↑ Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: krůlefskou̯ xuta.
↑ Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: b́ismark.
↑ Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: maćei̯kov́icy.
↑ Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: klymzov́ec.

[1] Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: xožůf.

[2] Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: krůlefskou̯ xuta.

[3] Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: b́ismark.

[4] Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: maćei̯kov́icy.

[5] Ślōnske miano za: Reinhold Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958. We tym dykcjōnorzu miano ôstało ôddane zopisym: klymzov́ec.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]